Yenda he misamu

LUBAKUSU MU BUNGU DIA MAKANDA | SANSA BALA

Mio mifweti zaba bibuti ntete batûla bala bawu ku garderie

Mio mifweti zaba bibuti ntete batûla bala bawu ku garderie

Bibuti biakaka bisalaka bwabwingi, nzengolo bibongaka mu kwe tûla bala bawu ku garderie, yisalaka ntiana lukolo. Ngano musamu wa mbote wubâ mu bungu dia mwana’aku?

 Biyuvu bifweti tiyula

Ngano garderie mbo yibebesa tiwisa tia bibuti na mwana? Wulendi bêla buna. Mu ntangu mwana katiri wa fioti, ntongwa zandi mu ntinu zikulaka mu wo wutariri tindiku tiandi na bantu bakaka. Buna sarilakeno ngolo mu vulu bâka na mwana’eno mu ntangu yo.​—Lubambu 6:6, 7.

  •  Bibuti bita zolo tûla mwana’awu ku garderie bifweti dimbitila mu mpila yi batatamana mu lunda tindiku tia ngolo na mwana’awu.

Tûla mwana ku garderie mbo wusa ti mwana walembo vutu wirikila bibuti? Wulendi bêla buna. Buku dia Hold On to Your Kids ditêle ti: “Mu ntangu bala ba fioti bakwe yôkese ntangu yayingi na ndiku zawu, mbo bakwizi yirikaka misamu mimosi na ndiku zawu.

  •  Bibuti bita zolo tûla bala bawu ku garderie bifweti tiyula tala ti mwana’awu mbo wutatamana mubawirikila.

Ngano garderie mbo yibakisa mwana’aku mu bâ mwana lukolo wa mbote bu kabatika mu kota? Bantu bakaka ni bo babanzaka. Bakaka mpe mbo banzaka ti garderie yilendi bakisa mwana mu zaba longoka peleko kâni. Ni bu sa ti musamu wa mbote wena, Penelope Leach, we psychologue, têle ti: “Ka lubanzandi ti misamu mi longokaka bala ku lukolo ni mio mibâ mia mbote mu luzingu lwawu. Mpe ka lubanzandi ti wufwanakane kwa mwana wabatikaka lukolo bu ke wa fioti.”

  •  Bibuti bita zolo tûla bala bawu ku garderie bifweti tiyula tala ti musamu wa mbote wena peleko musamu wa mfunu wena.

Ngano wulendi bâ ti mosi mu beno kazakala ku nzo mu kipa bala? Mu makanda makaka wulendi ba ti bibuti bia biole sala bisalaka mu bâ na mbongo zazingi. Ngano nkatika mbote babakaka bu basilaka bo?

  •  Bibuti bita zolo tûla bala bawu ku garderie bifweti tiyula tala ti balendi bâ na luzingu lulembolo nkaka ngatu mosi mu bawu kasala ku nzo mu kipa bala.

Nzengolo ya tûla mwana’aku ku garderie fweti ya bonga bu mana tomo taluzula mbote na mbi ya sila bo. Bu mana sila bo, nti lendi sa tala ti mweni ti bubote bwena kwe kanda diaku mu tûla mwana’aku ku garderie?

 Nti lendi sa

Bibila ditêle ti: “muntu we na meso ma tia, mbo wukengerelaka ntambi zandi.” (Bingana 14:15) Na mutieno wo mu mutu, tomo dimbitila ntete wasola garderie ya mbote mu bungu dia mwana’aku.

Dinga mu zaba garderie yilendi sola

  •  Bibuti biakaka mbo bisolaka garderie ye ku nzo ya muntu, mu vulu salaka muntu wumosi peleko ba mwa babingi bazebi tisalu mpe ka mu bâka bala babingi ko.

  •  Bibuti biakaka mbo bitâka mbila muntu wa kanda diawu, peleko muntu wakaka wulendi bâ mpe ku nzo’awu ntangu zakaka.

Mpila ni mpila, ye na ndandu na musamu wa mbi mpe. Lulendi zonza na bibuti biakaka sarila ku garderie? Bibila ditêle ti: “Ndwenga kwe bô balombaka malongi zena.”​—Bingana 13:10.

Nti sa tala ti solele mu tûla mwana ku garderie? Buna . . .

Dinga mu zaba misamu mitariri mbuka yango

  •  Ngano garderie yango luyalu ya kazebi mpe misiku mi lombaka luyalu yilandaka? Ngano ya mbote yena ha meso ma bantu?

  •  Ngano ya tsema yena mpe mu mpila ya mbote bakengerelaka yo?

  •  Nti bisalamaka kûna? *

Dinga mu zaba misamu mitariri bantu bô bakêla bala

  •  Ntia lukolo basa? Dinga mu zaba mpe tala ti lukolo basa lwa kipa bala, ya hana lubakusu lwa ntete kwa mana bwa musamu, na mu bakisa wo bêlaka timbevo tia mutima.

  •  Ngano lenda die naku dia zaba tala ti wo lunda mwana’aku kayirika misamu mia mbi mu ntama?

  •  Ngano bantu basalaka kûna soba bavulu basobaka? Tala ti ni buna, mwana’eno mbo kadinga ntangu zazansoni mu vutu yukunu.

  •  Ngano muntu wumosi bala bakwa kakipaka? Tala ti muntu wumosi bala babingi kakipaka wuzolo tâ ti mwana’aku ka batomo’â wa kipa ko. Wa matieleka, ni mvula na lenda die na mwana bizabikisa mpila yi bafweti mu kipila.

  •  Ngano bantu basalaka kûna lenda die nawu dia zonza na beno mu musamu wuta lutâ lwaka na mu musamu wuta batâ lwaka?

^ par. 20 Mu tifwani, ngano mbo babikaka bala bayôkesaka ntangu yayingi mu tala tele, peleko bisalu bia mbote bahanaka kûna bikurisa mayela na nitu ya bala?