Nketo na yandi kuizaka zaba disuekamu na yandi. Yandi lombaka nlemvo mbala na mbala. Yandi lakaka ti yandi kevutukila diaka ve, mpe yandi salaka yau—samu na mua ntangu. Na manima yandi salaka yau diaka, yandi vutukilaka kusala yau mbala mingi.

 Diambu ya mutindu yina kena kumina nge? Kana yakele mutindu yina, nge fueti zaba ti kifu na nge ya kutala pornografi kesalaka nkuelani na nge mpasi. Yinki mutindu nge lenda bika kifu yango mvimbamvimba. a

Na disolo yayi

•  Mambu yina nge fueti zaba

•  Mambu yina nge lenda sala

•  Kana bakala na nge ketalaka pornografi

 Pornografi lenda kufua dikuela. Yalenda sala ti nkuelani yina sala diambu ve kukimona yimbi mpe yandi lemba kutudila nkuelani na yandi ntima. b

 Nketo yina bakala na yandi ketalaka pornografi lenda vuanda na banguilu yayi:

•   Bamevuna yandi. Nketo mosi na nkumbu ya Sarah metuba, “Munu kukimonaka lokola bakala na munu vuandaka sala ekobo mbala na mbala.”

•   Kukimona lokola yandi mekondua mfunu. Nketo mosi metuba ti kifu ya bakala na yandi ya kutala pornografi salaka ti yandi banda kukimona lokola “yandi kele kitoko ve mpe kumona nsoni.”

•   Kondua kutudila yandi diaka ntima. Nketo mosi na nkumbu ya Helen metuba, “Munu kumaka kutula ntembe na mambu nionso yina bakala na munu vuandaka sala.”

•   Kutungisama. Nketo mosi na nkumbu ya Catherine metuba, “Munu vuandaka tungisama ntangu nionso na makanisi samu na mambu yina bakala na munu vuandaka sala.”

 Kanisa na diambu yayi: Biblia metuba ti bakala fueti zola nketo na yandi. (Baefezo 5:25) Kana bakala kezolaka nketo na yandi, yandi kesala diambu yina kesala ti nketo na yandi kuma na banguilu yayi beto mekatuka kutubila?

 Kifu ya kutala pornografi kele pete ve samu na kubika yau. Nketo mosi na nkumbu ya Stacey metuba, “Bakala na munu bikaka kunua nsunga, marijuana, mpe malavu, kasi yandi vuandaka na dikoki ve ya kubika kutala pornografi.”

 Kana nge kena kukutana na diambu ya mutindu yayi, makanisi yayi melanda lenda sadisa nge na kubika kifu yango samu na mvimbamvimba.

•   Sosa kubakusa samu na yinki pornografi kele yimbi. Pornografi kesalaka ti muntu banda kusosa kukokisa kaka bansatu na yandi mosi ya muyimi, yina kebebisaka nzola, kutudila muntu ntima, mpe kukuikama, bikadulu yina kevuandaka mfunu samu dikuela vuanda na kiese. Yakemonisaka diaka kukondua luzitu na Mvangi ya dikuela, Yehova Nzambi.

   Nsikudukusu ya Biblia: ‘Bika dikuela vuanda na lokumu.’—Baebreo 13:4.

•   Kupesa ve muntu yankaka foti samu na mambu yina nge kena kusala. Kutuba ve, ‘Munu zolaka vuanda ve na nsatu ya pornografi kana nketo na munu vuandaka monisina munu nzola mingi.’ Yakele mbote ve kupesa nketo na nge foti, mpe yakesala ti nge tala diaka pornografi kana yandi sala ve mambu yina nge mezola.

   Nsikudukusu ya Biblia: ‘Konso muntu kemekamaka kana yandi mebika ti nsatu na yandi mosi benda yandi mpe vukumuna yandi.’—Yakobo 1:14.

•   Sololaka na nketo na nge na puelele nionso. Bakala mosi na nkumbu ya Kevin metuba: “Munu kesololaka na nketo na munu konso kilumbu. Munu keyuvusaka yandi kana munu kena kutatamana kutala mambu ya yimbi to ve. Kusolola ntangu nionso mutindu yina kesalaka ti nketo na munu bakusa ti munu kesuekilaka yandi ata diambu mosi ve.”

   Nsikudukusu ya Biblia: ‘Beto zola vuanda ya kukuikama na mambu nionso.’—Baebreo 13:18.

•   Tatamana kukikenga. Muntu lenda tala diaka pornografi ata na manima ya kubika kifu yango samu na bamvula mingi. Kevin, yina beto tubilaka na ebandeli metuba: “Munu vuandaka tala diaka ve pornografi samu na bamvula 10 mpe munu kukindimisaka ti munu nungaka kifu yango. Kasi kifu yango vuandaka lokola yakena kuleka pongi samu na kuvingila diluaku mosi ya mbote samu yalamuka diaka.”

   Bansikudukusu ya Biblia: ‘Muntu yina kena kukanisa ti yandi kele ya kutelama, yandi keba samu yandi kubua ve.’—1 Bakorinto 10:12.

•   Kana nge mekutana na ntotolo, vingila. Ata kana nge lenda pekisa ve bansatu ya yimbi, nge lenda pona kubua na yau to ve. Bansatu keluta—mbala yankaka kutu na nsualu kana nge metula makanisi na nge na mambu yankaka.

   Nsikudukusu ya Biblia: ‘Konso muntu na kati na beno fueti zaba mutindu ya kuyala nzutu na yandi na kinlongo mpe na lokumu, kasi ve na lokoso, na nsatu ya ngolo ya kusangisa nzutu yina bakeyalaka ve.’—1 Batesalonika 4:4, 5.

•   Manga bisika to maluaku yina lenda sala ti nge kubua diaka. Mukanda Willpower’s Not Enough metuba, “Kana nge kele na kisika to nge mekutana na diluaku mosi ya yimbi, yakele lokola nge mepedisa alimete mosi. Yakelomba kaka esanse fioti . . . samu yapedisa tiya ya nene.”

   Nsikudukusu ya Biblia: ‘Bika ti kima mosi ve ya yimbi yala munu.’—Nkunga 119:133.

•   Vuanda kaka na kivuvu. Yalenda baka ntangu mingi—ata mpe bamvula—samu nkuelani na nge banda kutudila nge diaka ntima. Kasi bankuelani mingi menungaka kusala yau.

   Nsikudukusu ya Biblia: ‘Nzola kele ntima yinda.’—1 Bakorinto 13:4.