Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Atangi Amadivulu Metu Ebhula

Atangi Amadivulu Metu Ebhula

Izaya 60:1 yamba kwila o Jeluzaleme uphaphumuka, umwika. Kyebhi ki tutena kutendela o izwelu yiyi?

Izaya 60:1 yamba: “Phaphumuka, u mwike; mbata mukengeji wé yu wiza kyá, o kubenya kwa Jihova ku banda kyá ku thandu dyé.” O mbanza ya Jeluzaleme mba Ziyone o mbanza yabeta dingi kota ya Judá mu izuwa yenyoyo, yexile mulombolola o kifuxi kyoso kya akwa Izalayele. (Iza. 60:14; 62:1, 2) Twanda tambwijila ibhwidisu iyadi yalungu ni velusu yiyi: Kya dyanga, kyebhi ni thembu kuxi Jeluzaleme kya phaphumuka ni kumwikina o mukengeji wé? Kya kayadi, o kwila o izwelu yiyi ya Izaya yala ni kikumbidilu kyadikota mu izuwa yetu?

Kyebhi ni thembu ikuxi Jeluzaleme kya phaphumuka ni kumwikina o mukengeji wé? O mbanza ya Jeluzaleme ni tembulu a ibwikile o jijudé yexile mu ubhika mu Babilonya mu 70 a mivu. Maji mu kubhita kithangana akwa Mediya ni akwa Pélesa atolola o ixi ya Babilonya, o akwa Izalayele exile mu Babilonya exile ni ufolo wa kuvutuka mu ixi ya ni kubheza Jihova. (Eji. 1:1-4) Ku muvu wa 537 A.K.K., o abezi a fiyele atokalele ku 12 kya miji asubukile, avutuka ku Jeluzaleme phala kubheza Jihova. (Iza. 60:4) Ene amateka dingi kubhana jisata kwa Jihova, kubhanga jifesa, ni kutungulula o tembulu. (Eji. 3:1-4, 7-11; 6:16-22) Lwa mukwa dingi o kijingu kya Jihova kyamateka kusedima dingi mu Jeluzaleme ku mundu wa Nzambi. Mu kiki ene akituka mukengeji pha o ifuxi exile musidivila Jihova.

Maji o izwelu yiyi yadikumbidila ngo mbandu imoxi mu izuwa yenyoyo. Mu Izalayele avulu kasuluka mu kubelesela Nzambi. (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9) Mu mivu kupholo, ene aditunu kate mwene o Mexiya, Jezú Kidistu. (Mat. 27:1, 2) Ku muvu wa 70 K.K. Jeluzaleme ni tembulu a ibwika dingi.

Jihova wambe kwila kiki kyeji bhita. (Dan. 9:24-27) Kidi kwila, ki yexile o vondadi yê phala o Jeluzaleme mu ixi kukumbidila o ikanenu yoso yalungu ni Izaya 60.

O kwila o izwelu yiyi ya Izaya yala ni kikumbidilu kyadikota mu izuwa yetu? Kyene, maji o ima yiyi yamubhita ni “Jeluzaleme ya dyulu.” Poxolo Phawulu wambe kiki yalungu ni mwene: “Mwéne mam’etu.” (Nga. 4:26) Jeluzaleme ya dyulu, o mbandu ya kilunga kya Nzambi kyala ku dyulu, kya ji anju ja fiyele. O ‘an’ê’ Jezú ni 144.000 ja Jikidistá a a undu, ala ni kidyelelu kya kutunga ku dyulu, kala Phawulu. O Jikidistá a undu éne o “mwiji wosole,” o “Izalayele ya Nzambi.”​—1  Ph. 2:9; Nga. 6:16.

Kyebhi o Jeluzaleme ya dyulu kya phaphumuka ni kumwikina o mukengeji wê? Mwene wabhange kiki bhukaxi ka Jikidistá a undu, exile mu ixi. Sokesa yabhiti nawu ni kikanenu kya Izaya kibatulu 60.

O Jikidistá a undu atokalele ku “phaphumuka” mukonda o kuvunda mu nzumbi kwabokona mu kilunga kyoso o jipoxolo kyafu ni kwila o Jikidistá ja makutu abokona mu kilunga. (Mat. 13:37-43) Ene a akutile ku ulongelu wa Babilonya Yadikota, o kisangela kya jingeleja joso ja makutu. O jikidistá a a undu anangenena-mu katé “ku dizubhilu dya mundu,” o kithangana kya mateka ku muvu wa 1914. (Mat. 13:39, 40) Mu kusuluka, ku muvu wa 1919, a ajituna ku ubhika, ni lusolo amateka kumwikina o mukengeji wâ mu kuboka o njimbu yambote ya Utuminu wa Nzambi. a Mu mivu ku pholo, athu akwa ifuxi yoso eza mu mukengeji yú, katé yó asubhuka mu Izalayele ya Nzambi, “o jisobha” otumbule mu Izaya 60:3.​—Dij. 5:9, 10.

Ku hádya, o Jikidistá a undu anda mwikina o mukengeji utunda kwa Jihova mu ukexilu wa katunda. Kyebhi? Kyoso kyafwa mu ixi, abhanga mbandu ku “Jeluzaleme ya ubhe,” mba dibhanga dya Kidistá dya 144.000 ja jisobha ni akunji.​—Dij. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.

O Jeluzaleme ya ubhe yanda kala ni kikumbidilu kya dikota mu kikanenu kya Izaya 60:1. (Sokesa Izaya 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 ni Dijingunwinu 21:2, 9-11, 22-26.) Kala Jeluzaleme kyexile o mbanza mwexile o nguvulu ya Izalayele m’ukulu, o Jeluzaleme ya ubhe ni Kidistu anda kala o jinguvulu ja mundu wa ubhe. Kyebhi o Jeluzaleme ya ubhe “ya mu tuluka ku dyulu kwa Nzambi”? Mu kubhanga o ima yalungu ni ixi. O athu a ifuxi yoso abelesela Nzambi “anda kwendela mu mukengeji wê.” O athu kanda ta dingi kituxi né kufwa. (Dij. 21:3, 4, 24) Mukonda dya kiki “o kithangana kya Nzambi kuyukisa o ima yoso” kala kyakanena Izaya ni jipolofeta ja mukwa janda dikumbidila. (Ika. 3:21) O kithangana kiki kyamateka kyoso Kidistu kya kituka Sobha, kyanda bhwa kyoso kyanda bhita o Utuminu wê wa Midi ya Mivu.

a O kithangana kya kuyukisa o ima mu nzumbi kyamateka ku muvu wa 1919 kyo tumbule mu Izekiyele 37:1-14 ni Dijingunwinu 11:7-12. Ezekiyele wambe kwila o Jikidistá joso a undu eji kala mu kitombe mu nzumbi mu mivu yavulu, maji wakanena we kwila eji tundamu. O kikanenu mu divulu dya Dijingunwinu kizwela we yalungu ni kithangana kiki, kyoso o kibuka kyofele kya Jikidistá a a undu, exile mu kwendesa o kikalakalu kya jimbangi ja Jihova, a akatula mu kaleya. Ku muvu wa 1919, a asolo kala “o kimbadi kya fiyele kya dimuka.”​—Mat. 24:45; tanga o divulu A Adoração Pura de Jeová É Restaurada!, dif. 118.