6-ٴبولىم
بالا ٴسۇيۋ باقىتى
«بالالار — ەحوبانىڭ بەرگەن مۇراسى» (ٴزابۇر 127:3).
نارەستەنىڭ دۇنيەگە شىر ەتىپ كەلۋى — ەرلى-زايىپتىلاردىڭ ومىرىندەگى قىزىعى مەن شىجىعى قاتار جۇرەتىن ەرەكشە كەز. اتا-انا اتانعان سىزدەر پەرزەنتتەرىڭىزدى باعىپ-قاعۋعا كوپ ۋاقىت پەن كۇش كەتەتىنىن كورىپ، تاڭعالىپ جاتقان بولارسىزدار. ٴتۇن ۇيقىسىنىڭ ٴتورت ٴبولىنۋى، سەزىمدەردىڭ قۇبىلۋى سياقتى جايتتار ەرلى-زايىپتىلاردىڭ قارىم-قاتىناسىنا سىزات ٴتۇسىرۋى مۇمكىن. تىككەن وتاۋدىڭ ىرگەسىنىڭ سوگىلۋىنە جول بەرمەۋ ٷشىن ٵرى بالانى باعىپ-قاعۋ ٷشىن جۇبايلارعا ٴبىراز وزگەرىستەر جاساۋ كەرەك بولادى. وسى رەتتە كيەلى كىتاپتاعى اقىل-كەڭەستەر قالاي كومەكتەسەدى؟
1. وزگەرىستەرگە تۇسىنىكپەن قاراڭىز
كيەلى كىتاپتا نە جازىلعان؟ «سۇيىسپەنشىلىك شىدامدى دا مەيىرىمدى... ٶزىمشىل دە، اشۋشاڭ دا ەمەس» (قورىنتتىقتارعا 1-حات 13:4، 5). انا بولعان سوڭ، ٴسىزدىڭ بار كوڭىلىڭىز بالادا بولارى انىق. الايدا سونداي كەزدەرى كۇيەۋىڭىز ٶزىن شەت قالعانداي سەزىنۋى مۇمكىن. ول دا ٴسىزدىڭ كوڭىلىڭىزگە مۇقتاج ەكەنىن ەستەن شىعارماڭىز. شىدامدىلىق پەن مەيىرىمدىلىك تانىتا وتىرىپ، كۇيەۋىڭىزدىڭ ٶزىن كەرەكتى سەزىنۋىنە ٵرى بالا باعۋدا ٶز ۇلەسىن قوسۋىنا كومەكتەسە الاسىز.
كيەلى كىتاپتا: «كۇيەۋلەر، ايەلدەرىڭە العان بىلىمدەرىڭە ساي قاراپ، بىرگە ٶمىر كەشە بەرىڭدەر»،— دەلىنگەن (پەتىردىڭ 1-حاتى 3:7). ٴسىزدىڭ ايەلىڭىز كوپ كۇش-قۋاتىن بالاعا جۇمسايدى. سوندىقتان بۇعان تۇسىنىكپەن قاراڭىز. ونىڭ موينىنا جاڭا مىندەتتەر جۇكتەلگەندىكتەن، جۇيكەسى جۇقارىپ، شارشاپ-شالدىعۋى، ٴتىپتى جان كۇيزەلىسىنە ۇشىراۋى مۇمكىن. كەي كەزدەرى ٴتىپتى سىزگە دە ىزاسى كەلەر. الايدا سابىر ساقتاۋعا تىرىسىڭىز، ويتكەنى قۇداي سوزىندە: «بىلەكتىدەن گورى اشۋعا باياۋ جان ارتىق»،— دەلىنگەن (ناقىل سوزدەر 16:32). بايقامپاز بولىپ، قاجەت كەزدە ايەلىڭىزگە قولداۋ كورسەتىڭىز (ناقىل سوزدەر 14:29).
پايدالى كەڭەس
-
اكەلەرگە: بالاعا اسىرەسە تۇنگى ۋاقىتتا قاراۋعا كومەكتەسىڭىز. ايەلىڭىز بەن بالاڭىزعا كوبىرەك كوڭىل ٴبولۋ ٷشىن باسقا ىستەرگە كەتەتىن ۋاقىتتى قىسقارتىڭىز.
-
انالارعا: كۇيەۋىڭىز بالاعا قاراسقىسى كەلسە، كومەگىن قابىل الىڭىز. ٴسىز ويلاعانداي كومەكتەسە الماسا دا، ونى سىناپ-مىنەمەي، قالاي ىستەۋ كەرەكتىگىن مەيىرىممەن كورسەتىڭىز.
2. قارىم-قاتىناستارىڭىزدى نىعايتىڭىزدار
كيەلى كىتاپتا نە جازىلعان؟ وندا ەرلى-زايىپتىلاردىڭ «ٴبىرتۇتاس» ەكەنى جازىلعان (مۇسانىڭ 1-جازباسى 2:24). سوندىقتان وتباسىندا بالا دۇنيەگە كەلسە دە، جۇبايىڭىز ەكەۋىڭىز ٴبىرتۇتاس بولىپ قالا بەرەتىنىڭىزدى ۇمىتپاعايسىز. قارىم-قاتىناستارىڭىزدى نىعايتۋ ٷشىن بارىنشا كۇش سالىڭىزدار.
ايەلدەر، كۇيەۋلەرىڭىزدىڭ كورسەتىپ جاتقان كومەگى مەن قولداۋىن جوعارى باعالاڭىزدار. سىزدەردىڭ العىس سوزدەرىڭىز ولاردىڭ مەرەيىن وسىرەدى (ناقىل سوزدەر 12:18). كۇيەۋلەر، ايەلدەرىڭىزدى قانشالىقتى سۇيەتىندەرىڭىزدى جانە باعالايتىندارىڭىزدى ايتۋدان جالىقپاڭىزدار. وتباسىنىڭ ۇيىتقىسى بولىپ وتىرعانى ٷشىن ولاردى ماقتاڭىزدار (ناقىل سوزدەر 31:10، 28).
كيەلى كىتاپتا «اركىم ٶزىنىڭ ەمەس، وزگەنىڭ يگىلىگىن ويلاسىن» دەگەن سوزدەر بار (قورىنتتىقتارعا 1-حات 10:24). ٵردايىم جۇبايىڭىزدىڭ جاعدايىن جاساۋعا تىرىسىڭىز. سويلەسۋگە، ماقتاۋ سوزدەر ايتۋعا، ٴبىر-ٴبىرىڭىزدى تىڭداۋعا ۋاقىت بولىڭىزدەر. جىنىستىق قارىم-قاتىناستا دا تەك ٶز باسىڭىزدى عانا ويلاماڭىز. جۇبايىڭىزدىڭ دا تىلەك-قالاۋىن ەسەپكە الىڭىز. قۇداي سوزىندە: «ٶزارا كەلىسىپ العان ۋاقىتتان باسقا كەزدەردە ٴبىر-بىرىڭنەن باس تارتپاڭدار»،— دەپ جازىلعان (قورىنتتىقتارعا 1-حات 7:3—5). بۇل ماسەلە جايلى اشىق سويلەسىڭىزدەر. شىدامدىلىق پەن تۇسىنۋشىلىك قاسيەتتەرى قارىم-قاتىناستارىڭىزدى نىعايتا تۇسپەك.
پايدالى كەڭەس
-
جۇبايىڭىزبەن وڭاشا وتىرىپ اڭگىمەلەسۋ ٷشىن ۋاقىت تابىڭىز.
-
جارىڭىزدى سۇيەتىنىڭىزدى ٴبىلدىرۋدىڭ جولدارىن جاساڭىز. مىسالى، كەلتە حات-حابارلاما جازىڭىز، كىشىگىرىم سيلىق جاساڭىز.
3. تاربيە نەگىزى قۇرساقتان
كيەلى كىتاپتا نە جازىلعان؟ وندا جاستايىنان قۇداي جولىندا تاربيەلەنگەن ٴبىر جاس جىگىت جايلى: «كيەلى جازبالارمەن نارەستە كەزىڭنەن-اق تانىسسىڭ. وسى دانالىق... قۇتقارىلۋعا جەتكىزەدى»،— دەلىنگەن (تىموتەگە 2-حات 3:15). ولاي بولسا، نارەستەڭىزدى قالاي تاربيەلەيتىنىڭىزدى الدىن الا ويلاستىرىپ الىڭىز. بالا ٴتىپتى قۇرساقتا جاتقان كەزدەن-اق ۇيرەنۋگە قابىلەتتى بولىپ كەلەدى. ىشتە جاتقاندا، ول اتا-اناسىنىڭ داۋىسىن تانىپ، ەموسيالارىن سەزەدى. بوبەگىڭىزگە نارەستە شاعىنان باستاپ وقىپ بەرىڭىز. نە وقىپ جاتقانىڭىزدى سول ساتتە تۇسىنبەسە دە، بۇل وعان وسكەندە وقۋدى جاقسى كورۋگە كومەكتەسەدى.
بالاما قۇداي جايلى ايتۋ ٵلى تىم ەرتە دەپ ويلاماڭىز. ول ٴسىزدىڭ قۇدايعا دۇعا ەتەتىنىڭىزدى كورسىن (مۇسانىڭ 5-جازباسى 11:19). ال بالاڭىزبەن بىرگە ويناعاندا، قۇدايدىڭ جاراتىلىستارى تۋرالى ايتىڭىز (ٴزابۇر 78:3، 4). بالاڭىز وسە كەلە، ٴسىزدىڭ قۇدايعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىڭىزدى كورىپ، ٶزى دە قۇدايدى جاقسى كورۋدى ۇيرەنەدى.
پايدالى كەڭەس
-
بالاڭىزدى تاربيەلەۋ ٷشىن قۇدايدان اسىرەسە دانالىق سۇراڭىز.
-
بالاڭىزعا وسى باستان ۇيرەتكىڭىز كەلەتىن سوزدەر مەن ۇعىمداردى قايتالاپ وتىرىڭىز.
