Heeno, nonande Ombiibeli kai fi embo lounongononi, oya popya oshili i na sha nounongononi. Natu ka taleni koihopaenenwa imwe oyo tai ulike kutya ounongononi nOmbiibeli otai tu kumwe nonande ovanhu vahapu ova li ve na omataleko a yoolokafana pefimbo opo ya li tai shangwa.

•   Eshito oli na ehovelo. (Genesis 1:1) Mepingafano naasho, omitotolombo dihapu dopefimbo lonale oda ti kutya eshito inali shitwa, ndele ole uya po ashike ngahenya. Ovababilon ova li va itavela kutya oikalunga, oyo ya eta po eshito, oya dja momafuta avali. Omahokololo amwe otaa ti kutya eshito ole uya po okupitila momai manenenene.

•   Ohali wilikwa efimbo alishe keemhango dopaushitwe, ndele hakoikalunga. (Job 38:33; Jeremia 33:25) Vamwe mounyuni ova itavela kutya ovanhu ohava hangwa koiponga yombadilila ile oiningwanima oyo hai etifwa koikalunga, oyo omafimbo amwe hai kala ya handuka.

•   Edu oli li ponhele pehe na sha. (Job 26:7) Ovanhu vahapu vonale ova li va itavela kutya edu ola lalakana, notali yambididwa koshinamwenyo shinenenene, ngaashi ongalangobe ile kashima.

•   Omeva oo haa kala momilonga nosho yo meenhele omo hamu ongelwa omeva ohaa di mefuta mokutuka a ye mombada nokwaalukila kedu e li molupe lodula, o-snow ile eemhawe. (Job 36:27, 28; Omuudifi 1:7; Jesaja 55:10; Amos 9:6) Ovagreka vonale ova li hava diladila kutya omilonga ohadi kufa omeva koshi yefuta, nediladilo olo ola kala la itavelwa fiyo omefelemudo eti-18.

•   Eemhunda ohadi litumbu nokuhanauka po, neemhunda dokunena oda li koshi yefuta. (Epsalme 104:6, 8) Mepingafano naasho, omitotolombo dimwe oda popya kutya eemhunda oda shitwa po koikalunga.

•   Eendjovo daKalunga oda popya shi na sha nokukaleka po oukolele. Omhango oyo ya li ya pewa oshiwana shaIsrael oya kwatela mo okulikosha konima eshi sha kwata oshimhu, okulikalekela ovanhu ovo ve na omikifi dolutapo nosho yo okufudika onyata. (Leviticus 11:28; 13:1-5; Deuteronomion 23:13) Mepingafano naasho, omuti umwe, oo wa li hau longifwa kOvaegipiti eshi eemhango odo da yandjwa, wa li hau tulwa poipute owa li hau pilulilwa mumwe nonyata yovanhu.

 She likolelela kwaasho Ombiibeli ya popya, enyamukulo ahowe. Apa otapa shikula omitotolombo dimwe odo di li apeshe omo Ombiibeli ya popya paushili shi na sha nounongononi:

 Omutotolombo: Ombiibeli oya popya kutya eshito ola shitwa momafiku ahamano.

 Oshili: Ombiibeli inai popya kondadalunde kutya Kalunga okwa shita eshito efimbo li fike peni. (Genesis 1:1) Natango, omafiku e na sha nokushita oo taa hangwa metukulwa 1 laGenesis inaa popya efimbo lokondadalunde. Shikwao vali, omukokomoko wefimbo omo Kalunga a shita eulu nedu ohali ifanwa ‘efiku.’ — Genesis 2:4.

 Omutotolombo: Ombiibeli oya ti kutya oimeno oya shitwa ofimbo etango inali shitwa, opo ngeno li kwafele oimeno i longe oikulya. — Genesis 1:11, 16.

 Oshili: Ombiibeli otai ulike kutya etango, limwe lomeenyofi odo hadi kala ‘keulu,’ ola shitwa tete koimeno. (Genesis 1:1) Eenhe detango oda li da fika kedu ‘mefiku’ lotete ile momukokomoko weshito. Eshi mewangandjo mwa li mwa yela, ‘mefiku’ etitatu leshito, eenhe detango oda li da wana okukwafela oimeno i ete po oikulya. (Genesis 1:3-5, 12, 13) Etango ola ka kala ashike li wetike okudilila kedu konima yefimbo. — Genesis 1:16.

 Omutotolombo: Ombiibeli otai ti kutya etango ohali dingonoka edu.

 Oshili: Omuudifi 1:5 ota ti: “Netango tali piti, netango tali ningine, ndee tali endelele okufika konhele oko tali ka pita.” Onghee hano, ediladilo olo ola kanghamena kwaasho ovanhu hava kala ve wete ngeenge tava tale etango okudilila kedu. Nokuli nokunena, ovanhu ohava longifa oitya ‘epito letango’ nosho yo ‘eningino letango,’ osho tashi ulike kutya edu olo hali dingonoka etango.

 Omutotolombo: Ombiibeli otai ti kutya edu ola lalakana.

 Oshili: Ombiibeli oya longifa outumbulilo “ominghulo dounyuni” sha hala okutya “kombada yedu alishe,” ashike osho inashi hala okutya edu ola lalakana ile oli na omunghulo. (Oilonga 1:8) Sha faafana, outumbulilo ‘ominghulo nhee dedu’ owa longifwa meityo lopafaneko tau ulike kombada yedu alishe. Kunena omunhu otashi dulika a longife eembinga nhee dokoompasa ta longifa omupopyofano. — Jesaja 11:12; Lukas 13:29.