MĨAKA ĩĩrĩ mbere ya ũndũ ũcio ngũgwetete hau kabere kũhaanĩka, tũrĩ na Evelyn Trabert ũrĩa twatungataga nake tũrĩ amishonarĩ, twakoretwo twarĩkia kĩrathi gĩa kana gĩa Cukuru ya Bibilia ya Gileadi, ĩrĩa hĩndĩ ĩyo yekagĩrũo hakuhĩ na Ithaca, New York, na tũgĩtũmwo Santa Ana. No itanathiĩ na mbere kũheana rũgano rwĩgiĩ ũtungata wakwa wa hakuhĩ mĩaka 29 wa ũmishonarĩ, rekei ndĩmwĩre kĩrĩa gĩatũmire nyende gũtuĩka mũmishonarĩ.

Aciari akwa John na Eva Olson, maaikaraga Spokane, Washington, thĩinĩ wa U.S.A., mwaka wa 1923, na nĩrĩo ndaaciarirũo. Maathiaga kanitha wa Lutheran no matietĩkĩtie ũrutani wa kanitha ũcio wa atĩ nĩ kũrĩ mwaki wa icua, tondũ meetĩkĩtie atĩ Ngai nĩ wendo. (1 Joh. 4:8) Baba aarutaga wĩra thĩinĩ wa kĩganda kĩa mĩgate. Ũtukũ ũmwe mũndũ maarutithanagia wĩra nake nĩ aamwĩrire atĩ Bibilia ndĩrutanaga atĩ nĩ kũrĩ mwaki wa icua. Thutha wa kahinda kanini, aciari akwa makĩambĩrĩria kwĩruta Bibilia na Aira a Jehova na makĩĩruta ũrĩa Bibilia ĩrutanaga kũna igũrũ rĩgiĩ ũrĩa gũtuĩkaga rĩrĩa mũndũ akua.

O na gũtuĩka ndaarĩ na mĩaka kenda tu, nĩ ndirikanaga ũrĩa aciari akwa maaragia makenete igũrũ rĩgiĩ ma cia Bibilia iria meerutaga. Gĩkeno kĩao nĩ kĩongererekire makĩria rĩrĩa meerutire atĩ Ngai ũrĩa wa ma eetagwo Jehova, na nĩ ũndũ ũcio magĩkũũrũo  kuumana na ũrutani mũhĩtanu wa Ũtatũ. (Joh. 8:32) Ningĩ aciari akwa nĩ maambĩrĩirie kũnduta maũndũ marĩa meerutaga, na niĩ ngĩiyũkia ma icio wega mũno. Gũtirĩ hingo ndaanogagio nĩ kwĩruta Bibilia. Hingo ciothe nĩ ndaakenagĩra gũthuthuria Kiugo kĩa Ngai. O na gũtuĩka ndaarĩ mũndũ ũrĩ thoni, nĩ twathiaga na aciari akwa kũhunjia. Maabatithirio 1934, na niĩ ngĩbatithio 1939 ndĩ na mĩaka 16.

Kũrĩ Julaĩ 1940, aciari akwa nĩ meendirie nyũmba yao, na tũgĩthiĩ nao gũtungata tũrĩ mapainia gĩcigo-inĩ kĩa Coeur d’Alene, Idaho. Twaikaraga nyũmba ya gũkombora ĩrĩa yarĩ igũrũ rĩa ngaranji ya ngaari. Ningĩ mĩcemanio ya kĩũngano yekagĩrũo gwitũ mũciĩ. Hĩndĩ ĩyo ti ciũngano nyingĩ ciakoragwo na Nyũmba cia Ũthamaki, nĩ ũndũ ũcio andũ maacemanagia mĩciĩ kana nyũmba-inĩ cia gũkombora.

Mwaka-inĩ wa 1941, tũrĩ na aciari akwa nĩ twathire kĩgomano St. Louis, Missouri. Mũthenya wa Kiumia warĩ “Mũthenya wa Ciana,” na nĩ ũndũ ũcio arĩa maarĩ na mĩaka 5 nginya 18 maaikarĩte itĩ-inĩ cia mbere hakuhĩ na rĩarĩrio. Rĩrĩa aakinyire gatũũrũ ka mĩario yake, Mũrũ wa Ithe Witũ Joseph F. Rutherford aatwĩrire ũũ tũrĩ andũ ethĩ: “Inyuĩ . . . ciana. . . o inyuĩ mwĩtĩkĩrĩte gwathĩkĩra Ngai o hamwe na Mũthamaki wake, rũgamai!” Ithuothe tũkĩrũgama. Agĩcoka akiuga ũũ: “Ta rorai, aira erũ a Ũthamaki makĩria ma 15,000!” Ũndũ ũcio nĩ wekĩrire hinya itua rĩakwa rĩa kũhũthĩra ũtũũro wakwa ndĩ painia.

Mĩeri mĩnini thutha wa kĩgomano kĩu kĩarĩ St. Louis, famĩlĩ itũ ĩgĩthamĩra California ya mũhuro. Twatũmĩtwo taũni-inĩ ya Oxnard tũkaambĩrĩrie kĩũngano. Twaikaraga kanyũmba ga gũkururio nĩ ngaari na kaarĩ o na ũrĩrĩ ũmwe tu. O ũtukũ o ũtukũ no mũhaka tũngĩathondekire harĩa ngũkoma igũrũ rĩa metha, na ũcio warĩ ũgarũrũku mũnene mũno tondũ mbere ĩyo ndaarĩ na rumu yakwa.

Kahinda kanini tũtanakinya California, kũrĩ Dicemba 7, 1941, thigari cia Japan igĩtharĩkĩra gĩcukĩro kĩa meri kĩa Pearl Harbor thĩinĩ wa Hawaii. Mũthenya ũyũ ũngĩ, Amerika ĩkĩingĩra thĩinĩ wa Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ. Thirikari ĩgĩathana matawa mothe mahoragio ũtukũ tondũ thigari cia maĩ-inĩ cia Japan ciathiũrũrũkaga rũteere-inĩ rwa iria rwa California. Gũkorũo kũrĩ na nduma nĩ kũngĩagitĩrire thigari icio itigatharĩkĩre kũrĩa ciarongoreirie.

Mĩeri ĩigana ũna thutha ũcio, kũrĩ Septemba 1942 nĩ twathire kĩgomano kĩa New World Theocratic Assembly thĩinĩ wa Cleveland, Ohio. Hĩndĩ ya kĩgomano kĩu, Mũrũ wa Ithe Witũ Nathan H. Knorr nĩ aarutire mĩario yarĩ na kĩongo “Thayũ—Hihi no Ũtũũre?” Aarĩrĩirie Kũguũrĩrio mũrango wa 17, ũrĩa waragĩrĩria ũhoro wa “nyamũ” ĩrĩa “yarĩ ho, na rĩu ndĩrĩ ho; na nĩĩkiriĩ kwambata yume irima rĩrĩa rĩtarĩ gĩturi.” (Kũg. 17:8, 11) Mũrũ wa Ithe Witũ Knorr aataarĩirie atĩ ‘nyamũ ĩyo’ yarĩ Ngwatanĩro ya Mabũrũri ĩrĩa yatigire kũruta wĩra 1939. Bibilia yaarathĩte atĩ nĩ kũrĩ kĩndũ kĩngĩ kĩngĩokire ithenya rĩa Ngwatanĩro ĩyo, na kũgĩe thayũ kwa ihinda. Na ũguo noguo gwathire. Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ yathirire 1945. Thutha ũcio ‘nyamũ ĩyo’ ĩkiumĩra rĩngĩ ĩrĩ Ũrũmwe wa Mabũrũri. Kuuma hĩndĩ ĩyo Aira a Jehova magĩĩkĩra kĩyo gĩa kũhunjia thĩinĩ wa thĩ yothe, na ũndũ ũcio nĩ ũtũmĩte kũgĩe na wongerereku mũnene.

Ũrathi ũcio nĩ wandeithirie kuona kwarĩ na wĩra mũingĩ mbere itũ. Rĩrĩa kwamenyithanirio atĩ Cukuru ya Gileadi nĩ ĩngĩambĩrĩirie mwaka ũrĩa warũmĩrĩire, wendi wakwa wa gũtuĩka mũmishonarĩ ũkĩongerereka. Mwaka wa 1943, nĩ ndaatũmirũo ngatungate ndĩ painia gĩcigo-inĩ kĩa Portland, Oregon. Mahinda-inĩ macio twahũthagĩra kĩnanda nyũmba kwa nyũmba, andũ magathikĩrĩria mĩario,  tũgacoka tũkamatigĩra mabuku marĩ na ũhoro wa Ũthamaki wa Ngai. Mwaka ũcio wothe ndeciragia o ũhoro wĩgiĩ ũtungata wa ũmishonarĩ.

Mwaka wa 1944, nĩ ndaakenire mũno rĩrĩa ndaanyitire marũa ma kũnjĩta Gileadi tũrĩ na mũrata wakwa Evelyn Trabert. Kwa ihinda rĩa mĩeri ĩtano, arutani aitũ nĩ maatũteithirie ũrĩa tũngĩgĩa na gĩkeno kuumana na wĩruti witũ wa Bibilia. Wĩnyihia wao nĩ watũhutagia mũno. Rĩmwe na rĩmwe rĩrĩa tũrarĩa, ariũ a Ithe witũ acio nĩo maatũihũragĩra. Twarĩkirie Cukuru ĩyo Janũarĩ 22, 1945.

Tũrĩ na Evelyn, na Leo na Esther Mahan twakinyire kũrĩa twatũmĩtwo El Salvador Juni 1946. Kũu twakorire ‘mĩgũnda, ĩrĩ mĩerũ ya kũgethwo.’ (Joh. 4:35) Ũndũ ũrĩa ngwetete kĩambĩrĩria-inĩ kĩa rũgano rũrũ nĩ ũronania ũrĩa atongoria a ndini maaiguaga ũũru. Twakoretwo tweka kĩgomano kĩa mbere kĩa mũthiũrũrũko thĩinĩ wa Santa Ana kiumia kĩmwe tu mbere ĩyo. Nĩ twanyitĩte andũ aingĩ mũno ũgeni moke mathikĩrĩrie mĩario ya andũ othe na nĩ twakenire mũno kuona hakuhĩ andũ 500 mokĩte gũthikĩrĩria. Handũ ha kũigua guoya na kwehera taũni ĩyo, ũmĩrĩru witũ wa gũthiĩ na mbere gũikara kuo na gũteithia andũ arĩa maarĩ na ngoro njega nĩ kuongerereka wongererekire. O na gũtuĩka atongoria a ndini nĩ maakanĩtie andũ gũthoma Bibilia na no andũ anini mangĩahotire kwĩgũrĩra Bibilia, andũ aingĩ nĩ maanyoteire ũhoro wa ma. Nĩ maakenaga mũno makĩona tũgĩĩkĩra kĩyo kwĩruta rũthiomi rwa Kĩhispania, nĩguo tũhote kũmathomithia ũhoro wa Jehova, Ngai ũrĩa wa ma, na ũhoro wĩgiĩ kĩĩranĩro gĩake gĩa gũcokia Paradiso gũkũ thĩ.

Rosa Ascencio aarĩ ũmwe wa arutwo akwa a mbere gĩcigo-inĩ kĩu. Rĩrĩa aambĩrĩirie kwĩruta Bibilia, nĩ eehereire mũndũrũme ũrĩa maaikaranagia nake. Mũndũrũme ũcio agĩcoka akĩambĩrĩria kwĩruta Bibilia. Thutha-inĩ makĩhikania, magĩcoka makĩbatithio, na magĩtuĩka Aira a Jehova marĩ kĩyo. Rosa nĩwe warĩ painia wa mbere thĩinĩ wa Santa Ana. *

Rosa aarĩ na gatuka kanini ka indo cia thoko. Rĩrĩa arathiĩ kũhunjia, aahingaga gatuka kau na akehoka atĩ Jehova nĩ arĩmũhingĩria mabataro make. Aacoka kũhingũra gatuka thutha wa mathaa maigana ũna, hagoka agũri aingĩ mũno. Nĩ eeyonagĩra ũũma wa ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Mathayo 6:33. Aatũũrire arĩ mwĩhokeku nginya rĩrĩa aakuire.

Hĩndĩ ĩmwe, batĩrĩ ũmwe wa kũu nĩ aathire kwa mũndũ ũrĩa watũkomborithĩtie nyũmba tũrĩ amishonarĩ atandatũ, na akĩmwĩra atĩ aathiĩ na mbere gũtwĩtĩkĩria tũikare nyũmba yake, marĩ na mũtumia wake nĩ mekũingatwo kanitha. Mũndũ ũcio ũrĩa warĩ mũhũri biacara mũnene, nĩ aakoretwo ategũkenio nĩ mĩthiĩre mĩũru ya atongoria a ndini na kwoguo ndaigana gwĩtigĩra. Eerire batĩrĩ ũcio atĩ ndangĩamakirio nĩ kũingatwo kanitha. Agĩcoka agĩtwĩra atĩ no tũikare nyũmba yake nginya hĩndĩ ĩrĩa tũkenda kuuma.

Thĩinĩ wa taũni nene ya San Salvador, mũmishonarĩ ũngĩ nĩ eerutaga Bibilia na mũtumia wa mũndũ wetagwo  Baltasar Perla ũrĩa warĩ injinia. O na gũtuĩka mũndũ ũcio aarĩ na ngoro njega, wĩtĩkio wake harĩ Ngai nĩ wathirĩte nĩ ũndũ wa kuona ũhinga wa atongoria a ndini. Rĩrĩa twakinyire gwaka wabici ya rũhonge, o na gũtuĩka Baltasar ndaatuĩkĩte Mũira wa Jehova nĩ eerutĩire gũcora na gwakithia wabici ĩyo hatarĩ marĩhi.

Thutha wa kũrutithania wĩra na andũ a Jehova mwako-inĩ ũcio, Baltasar aarĩ na ma biũ atĩ nĩ onete ndini ĩrĩa ya ma. Aabatithirio Julaĩ 22, 1955, nake mũtumia wake, Paulina, akĩbatithio ihinda inini thutha ũcio. Ciana ciao cierĩ no iratungatĩra Jehova irĩ na wĩhokeku. Mwanake wake wĩtagwo Baltasar, Jr. atungatĩire thĩinĩ wa Betheli ya Brooklyn mĩaka 49, akĩnyita mbaru wĩra wa kũhunjia thĩinĩ wa thĩ yothe ũrĩa ũthiaga ũkĩongererekaga, na kwa ihinda rĩrĩ nĩ ũmwe wa arĩa marĩ thĩinĩ wa Kamĩtĩ ya Wabici ya Rũhonge ya Amerika. *

Rĩrĩa twaambĩrĩirie gwĩkĩra igomano thĩinĩ wa taũni ya San Salvador, Mũrũ wa Ithe Witũ Perla nĩ aatũteithirie kuona nyũmba nene ya gwĩkĩra igomano icio ĩrĩa yarĩ ya mathako. Kĩambĩrĩria-inĩ, twahũthagĩra o itĩ nini tu cia nyũmba ĩyo, ĩndĩ nĩ ũndũ wa irathimo cia Jehova nĩ twathire tũkĩongererekaga o mwaka o mwaka nginya nyũmba ĩyo ĩkĩnyiha. Hĩndĩ ya igomano icio nĩ ndaacemanagia na andũ arĩa ndeerutĩte Bibilia nao. Nĩ ndaakenaga mũno rĩrĩa ndona arĩa maarutĩtwo Bibilia nĩ arutwo akwa a tene makĩbatithio. Ndonaga acio ta arĩ “ciana cia ciana ciakwa.”

Hĩndĩ ya kĩgomano kĩmwe, mũrũ wa Ithe witũ ũmwe nĩ okire harĩ niĩ akĩnjĩra atĩ arenda ndĩmũrekere. Tondũ ndiamũmenyaga, nĩ ndendire mũno kũmenya eendaga kuuga atĩa. Akĩnjĩra ũũ: “Ndaarĩ ũmwe wa tũmwana tũrĩa twamũhũũraga na mahiga kũũrĩa Santa Ana.” Nĩ aatuĩkĩte ndungata ya Jehova! Nĩ ndaakenire mũno. Ũndũ ũcio watũmire nyone atĩ hatarĩ nganja ũtungata wa hĩndĩ-ciothe nĩguo wĩra ũrĩa wa bata mũno mũndũ angĩruta.

Kwa ihinda rĩa hakuhĩ mĩaka 29, nĩ ndaathire na mbere na wĩra wa ũmishonarĩ thĩinĩ wa El Salvador. Ndambire gũtungata thĩinĩ wa taũni ya Santa Ana, ngĩcoka ngĩthiĩ Sonsonate, ngĩthiĩ Santa Tecla, na  mũico-inĩ ngĩthiĩ San Salvador. Mwaka-inĩ wa 1975, thutha wa kũhoya mũno, nĩ ndaatuire itua rĩa gũtiga ũmishonarĩ na ngĩcoka Spokane. Aciari akwa nĩ maakũrĩte mũno na nĩ maabataraga ũteithio wakwa.

Baba aakuire mwaka wa 1979, na thutha ũcio ngĩthiĩ na mbere gũtungata Mami, ũrĩa wathire o akĩhinyĩrĩrĩkaga. Aaikarire mĩaka ĩngĩ ĩnana, agĩkua arĩ na mĩaka 94. Ihinda-inĩ rĩu iritũ, ndaiguaga nogete mũno mwĩrĩ o na meciria. Mĩtangĩko ĩrĩa ndaarĩ nayo nĩ yatũmire ngĩe mũrimũ wa mahũha maarĩ na ruo mũno. Ĩndĩ nĩ ũndũ wa kũhoya na Jehova kũndiirĩrĩra, nĩ ndaahotire gũkirĩrĩria. Kwarĩ o ta ũrĩa Jehova oigĩte atĩ “o na rĩrĩa mũgakorũo mwĩ na mbuĩ . . . , ngũtũũra ndĩmũkuuaga; ĩĩ, ti-itherũ niĩ nĩ niĩ ngũtũũra ndĩmũkuuaga, o na ‘honokanie.”—Isa. 46:4.

Mwaka wa 1990, nĩ ndaathamĩire Omak, thĩinĩ wa Washington. Kũu nakuo nĩ ndaakeneire kũhunjia na rũthiomi rwa Kĩhispania, na arutwo akwa a Bibilia maigana ũna makĩbatithio. Kuuma Novemba 2007, nĩ ndaaremirũo nĩ gũthiĩ na mbere kũramata mũciĩ wakwa ũrĩa warĩ Omak, nĩ ũndũ ũcio ngĩthaamĩra nyũmba ya gũkombora taũni-inĩ yarĩ hakuhĩ ya Chelan, Washington. Nĩ njokagia ngatho mũno tondũ aarĩ na ariũ a Ithe witũ a kĩũngano gĩa gũkũ gĩa Kĩhispania nĩ makoretwo makĩnũmbũiya kuuma hĩndĩ ĩyo. Tondũ niĩ no niĩ mũkũrũ mũno kĩũngano-inĩ gĩkĩ, aarĩ na ariũ a Ithe witũ “manjoyaga” ta ndĩ “cũcũ” wao.

O na gũtuĩka nĩ ndaathuurire kwaga kũhika na kũgĩa na famĩlĩ nĩguo hote gũtungatĩra Jehova biũ, nĩ ngoragwo na ciana nyingĩ cia kĩĩroho. (1 Kor. 7:34, 35) Ndaatuire atĩ thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ, ndingĩgĩa na indo ciothe. Nĩ ũndũ ũcio, ndambire kũiga mbere wĩyamũrĩri wakwa harĩ Jehova tondũ nĩguo ũndũ ũrĩa wa bata makĩria. Thĩinĩ wa thĩ njerũ nĩ tũgaakorũo na mahinda maingĩ ma gũkenera maũndũ mangĩ maingĩ. Rĩandĩko rĩrĩa nyendete mũno nĩ rĩa Thaburi 145:16 rĩrĩa rĩtwĩraga atĩ ‘kĩrĩa gĩothe kĩĩ muoyo Jehova nĩ agakĩhũnia kĩrĩa gĩkwenda.’

O na gũtuĩka rĩu ndĩ na mĩaka 91, ndĩ o na ũgima mwega wa mwĩrĩ, na nĩ ũndũ ũcio no ndĩrapainia. Ũtungata wa ũpainia nĩ ũndeithagia gũikara ndĩ na hinya ngoro-inĩ na ũgatũma ngorũo na muoroto ũtũũro-inĩ. Riita rĩa mbere rĩrĩa ndaakinyire El Salvador, no hĩndĩ wĩra wa kũhunjia wakoretwo wambĩrĩria. O na gũtuĩka Shaitani nĩ akoretwo agĩũkĩrĩra mũno wĩra wa kũhunjia, rĩu kũrĩ na ahunjia 39,000 bũrũri-inĩ ũcio. Hatarĩ nganja, ũndũ ũcio nĩ wĩkĩrĩte wĩtĩkio wakwa hinya mũno. Ma nĩ atĩ, Jehova nĩ aratongoria andũ ake kũgerera roho wake mũtheru!