PAGGAPGAPUAN ti darat? Adu ti paggapgapuan dayta. Ngem baka masorpresaka iti maammuam ita. Maysa nga ikan ti aggilgiling kadagiti korales tapno agbalin a napino a darat. Ania nga ikan? Ti parrot fish, wenno mulmol!

Agbibiag dagiti parrot fish kadagiti baybay nga asideg iti equator. No natilmondan ti kinaremkemda a korales, maisina dagiti lumot a nakadekket kadagita nga agserbi kas makanda, sa kalpasanna, dagiti saan a mausar ti bagida ket itakkida kas darat. Tapno maaramidda dayta, makatulong dagiti napigsa a panga ken natitibker a makinlikud a ngipenda. Adda pay ketdi dagiti species (kita) a makapagbiag iti agingga iti 20 a tawen a saan man la a mapudpod dagiti ngipenda.

Iti dadduma a lugar, ad-adu ti maaramid dagiti parrot fish a darat no ikompara iti dadduma pay a natural a paggapgapuan ti darat gapu iti kanayon a panagkaremkemda kadagiti natay a korales. Tinantia ti dadduma a researcher a makaaramid ti maysa a parrot fish iti agarup 100 a kilo a darat kada tawen.

Adda pay sabali a nagpateg a trabaho ti parrot fish. Gapu iti pampannanganda kadagiti aglumlumoten a natay a korales ken kadagiti mula iti baybay, madaldalusan met ti dadduma a korales. Isu nga agtalinaed a nasalun-at ken napintas ti kadilian (coral reef). No awanda ken ti dadduma a mangmangan iti mula ti baybay, alisto la a matay ti kadilian gapu iti iyaadu ti lumot ken ruot ti baybay. “Sigun iti dadduma, ti kondision dagiti kadilian ita ket saan koma a kasta kasayaat no saan a gapu kadagiti mangmangan iti mula ti baybay,” inlawlawag ti libro a Reef Life.

Gapu kadagita nga aktibidadna iti aldaw, masapul a maturog a naimbag ti parrot fish iti rabii. Naidumduma manen dayta nga ikan iti daytoy a banag. Delikado ti agyan iti kadilian no rabii ta adda dagiti agsursursor nga ikan nga agkaan. No maturog, masansan nga aglemmeng ti parrot fish iti sirok ti dakkel a bato. Ngem no maminsan, saan nga umanay dayta a proteksionna iti mabisbisin a pating.

Kas nayon a proteksion, mangiruar ti dadduma a parrot fish iti transparent a napalet a likido, a kasla bado a pangturog. Dayta ti pangbalkutda iti bagida iti rabii. Dagiti sientista a mangad-adal iti baybay ket mamati a dayta a nabangsit a balkut ti agserbi a proteksionda kadagiti agkaan nga ikan.

Ti parrot fish ti maysa kadagiti kapintasan ken kanayon a makita nga ikan iti kadilian. Kaaduanna a nabiag ken nadumaduma ti kolor dagiti lallaki ken babbai a parrot fish, ken agbalbaliw dayta bayat a dumakdakkelda. Ken nagmayat ta naamo dagiti parrot fish kadagiti lugar a manmano dagiti mangkalap kadakuada. Dayta ti rason a karamanda kadagiti ikan a kalakaan nga obserbaran.

Nagmayat a makita ken mangngeg dagiti adda iti asideg a parrot fish nga agkitkittab iti korales. Maysa dayta a buya a di pulos malipatan ti kaaduan a bumabatok iti kadilian. Ken bayat nga iparparada dagiti parrot fish ti kinapintasda, mapaspasayaatda ti kondision ti aglawlaw a pagimbagan ti dadduma pay nga agbibiag iti kadilian ken dagiti tattao a maragragsakan a mangbuybuya kadakuada.