Gindesinyo Bala Ini?

Ang Wala Nagahabol nga Ngipon sang Tayong

● Ang tayong makahimo sing buho sa bato nga panaguan niya paagi sa iya lima ka ngipon. Bisan pa pirme niya ini ginakiskis kag ginagamit sa pagkagat, wala ini nagahabol. “Mas maayo ini kon ikumparar sa mga gamit sa pag-utod kag pagkiskis nga nahibaluan naton kag ginagamit,” siling ni Pupa Gilbert, propesor sang pisika sa University of Wisconsin–Madison sa Estados Unidos. Ano ang sekreto sang tayong?

Binagbinaga: Ang ngipon sang tayong ginahuman sang mga kristal nga nagatalalapik. Pero, “may balana ini nga diri nagakautod ang ngipon,” siling ni Gilbert. Bangod matapok ini nga bahin sang ngipon, madali mautod ang natais na nga bahin kag magua ang matalom nga ngipon. Padayon nga nagatubo ang ngipon, gani wala ini nagahabol. Nagsiling si Gilbert nga ang ngipon sang tayong “isa sa pila ka butang sa kinaugali nga wala gid nagahabol.”

Makabulig gid sa mga nagahimo sing mga kagamitan kon mahibaluan nila kon paano ginapatalom sang tayong ang iya ngipon. Puede sila makahimo sing gamit nga wala nagahabol bisan pirme gamiton. “Mahimo nila ini kon mailog nila ang sekreto sang tayong,” siling ni Gilbert.

Ano sa banta mo? Natabuan lang bala ang wala nagahabol nga ngipon sang tayong? Ukon gindesinyo ini?

[Diagram sa pahina 16]

(Para sa aktual nga pormat, tan-awa ang publikasyon)

Nagatubo nga ngipon

Calcareous plate

Matalom nga ngipon

[Retrato sa pahina 16]

Tayong

[Retrato sa pahina 16]

Lima ka ngipon

[Picture Credit Line sa pahina 16]

Both photos: Courtesy of Pupa Gilbert/University of Wisconsin-Madison