Osọ́-kùntọ ẹnẹ lọ lẹ sọgan taidi mẹhe dabla bo dobu, amọ́ e ma dona yinmọ. Etẹwutu? Na Biblu po nujijọ egbezangbe tọn lẹ po gọalọna mí nado yọ́n nuhe dopodopo yetọn nọtena hezeheze. Podọ dile etlẹ yindọ osọ́-kùnkùn yetọn dohiagona nugbajẹmẹji lẹ to aigba ji, e sọ sọgan zẹẹmẹdo wẹndagbe de na hiẹ po whẹndo towe po. Gbọnna? Jẹnukọn whẹ́, mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe osọ́-kùntọ dopodopo nọtena.

Lehe numimọ lọ bẹjẹeji do die: “Yẹn sọ mọ, podọ pọ́n! osọ́ wewe de, bọ mẹhe sinai to e ji tindo ogá de; jẹgbakun de sọ yin nina ẹn, e sọ tọ́nyi bo to awhàngba podọ nado dotana awhàngbigba etọn.”—Osọhia 6:2.

Mẹnu wẹ to osọ́ wewe lọ kùn? Owe Biblu tọn dopolọ, yèdọ owe Osọhia tọn, wẹ do mẹhe osọ́-kùntọ olọn mẹ tọn ehe yin hia bo wá dlẹnalọdo e taidi “Ohó Jiwheyẹwhe tọn.” (Osọhia 19:11-13) Tẹnmẹ-yinkọ lọ, Ohó lọ, nọ yin yiyizan na Jesu Klisti, na ewọ wẹ hoyidọtọ Jiwheyẹwhe tọn. (Johanu 1:1, 14) Humọ, e yin yiylọdọ “Ahọlu ahọlu lẹ tọn podọ Oklunọ oklunọ lẹ tọn” bosọ yin zẹẹmẹ basina taidi “Nugbonọ podọ Nugbo.” (Osọhia 19:16) E họnwun dọ e tindo aṣẹpipa nado yinuwa taidi ahọlu-awhàngbatọ de, podọ e ma nọ yí huhlọn etọn zan nado tafumẹ kavi gbidikọnamẹ. Amọ́, ehe fọ́n kanbiọ delẹ dote.

Mẹnu wẹ na Jesu aṣẹpipa lọ nado gbawhàn? (Osọhia 6:2) Yẹwhegán Daniẹli mọ numimọ de ehe mẹ Mẹsia lọ he yin yiyijlẹdo “visunnu gbẹtọ tọn de” go, mọ “gandudu, gbégbò po ahọluduta de po” yí sọn “Mẹhe Ko Tin sọn Hohowhenu lọ,” yèdọ Jehovah Jiwheyẹwhe dè. * (Daniẹli 7:13, 14) Enẹ dohia dọ Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ wẹ na Jesu huhlọn po jlọjẹ lọ po nado dugán bo hẹn whẹdida ṣẹ. Enẹwutu, e sọgbe dọ osọ́ wewe lọ ni nọtena awhànfunfun dodo tọn Visunnu Jiwheyẹwhe tọn, na Owe-wiwe lẹ nọ saba yí sinmẹ wewe zan na dodowiwa.—Osọhia 3:4; 7:9, 13, 14.

Whetẹnu wẹ osọ́-kùntọ lọ lẹ bẹ osọ́-kùnkùn yetọn? Doayi e go dọ osọ́-kùntọ tintan lọ, Jesu, bẹ osọ́-kùnkùn jẹeji to whenue e mọ jẹgbakun de yí. (Osọhia 6:2) Whetẹnu wẹ Jesu mọ jẹgbakun yí taidi Ahọlu to olọn mẹ? E ma yin to whenue e lẹkọyi olọn mẹ to okú etọn godo. Biblu dohia dọ e nọte na ojlẹ de. (Heblu lẹ 10:12, 13) Jesu na hodotọ etọn lẹ ohia de nado yọ́n whenue ojlẹ teninọ tọn lọ na wá vivọnu bọ gandudu etọn na bẹjẹeji to olọn mẹ. E dọ dọ to bẹjẹeji gandudu emitọn tọn, ninọmẹ aihọn lọ tọn na diọ bo na ylan deji. Awhàn, núdùdù whèdomẹ po azọ̀nylankan lẹ po na tin. (Matiu 24:3, 7; Luku 21:10, 11) To whenue Wẹkẹ-Whàn I bẹ to 1914, e họnwun dọ ojlẹ enẹ bẹjẹeji, yèdọ ojlẹ hunyanhunyan tọn de to aigba ji he Biblu ylọdọ “azán godo tọn lẹ.”—2 Timoti 3:1-5.

Ṣigba, naegbọn ninọmẹ nulẹ tọn to yinylan deji bo ma pọnte to whenuena e yindọ Jesu ko mọ jẹgbakun yí sọn 1914? Na to ojlẹ enẹ mẹ, Jesu jẹ gandu ji to olọn mẹ, e ma yin to aigba ji. To whenẹnu, awhàn de bẹjẹeji to olọn mẹ, bọ Ahọlu he ṣẹṣẹ hẹ ofìn ji lọ, Jesu, mẹhe yin alọdlẹndo taidi Mikaẹli, yàn Satani po aovi etọn lẹ po dlan aigba ji. (Osọhia 12:7-9, 12) Na Satani yin ginglọndo aigba ji wutu, e tin to adi sinsinyẹn mẹ sọn whenẹnu, na e yọnẹn dọ azán kaka de ma pò na emi. Amọ́, to madẹnmẹ, Jiwheyẹwhe na hẹn ojlo etọn gando Satani go di to aigba ji. (Matiu 6:10) Todin, mì gbọ mí ni gbadopọnna lehe osọ́-kùntọ atọ̀n he pò lẹ hẹn mí kudeji dọ mí  to gbẹnọ to “azán godo tọn” he gọ́ na hunyanhunyan lẹ mẹ do. To vogbingbọn mẹ na osọ́-kùntọ tintan lọ, he yin omẹ tangan de, atọ̀n he bọdego lẹ nọtena ninọmẹ he gbayipe lẹdo aihọn pé lẹ.

“Osọ́ devo he tindo sinmẹ miyọ́nnọ de tọ́njẹgbonu, yè sọ nagbè mẹhe sinai to e ji nado de jijọho sẹ̀ sọn aigba ji, na yé nido nọ hù ode awetọ, ohí daho de sọ yin nina ẹn.”—Osọhia 6:4.

Osọ́-kùntọ ehe nọtena awhàn. Doayi e go dọ e to jijọho desẹ, e ma yin sọn akọta vude poun mẹ, ṣigba, sọn aigba blebu ji. To whenuho mẹ, 1914 wẹ whla tintan he awhàn de yin fùnfùn lẹdo aihọn pé. Wẹkẹ-whàn awetọ de bọdego bo tlẹ sọ hẹnnugble taun. Sọhayinanú delẹ dohia dọ hugan gbẹtọ livi 100 wẹ ko yin hùhù sọn 1914, na awhàn po nudindọn lẹ po wutu! Humọ, mẹsusu hugan mọ wẹ gbleawu sinsinyẹn.

Obá tẹ mẹ wẹ awhàn ko gbayipe jẹ to ojlẹ mítọn mẹ? Whla tintan die to whenuho mẹ he e taidi dọ gbẹtọvi lẹ tindo nugopipe lọ nado và ogbẹ̀ gbẹtọ lẹpo tọn sudo. Titobasinanu he tlẹ yin yinyọnẹn nado hẹn jijọho wá lẹ, taidi Plidopọ Akọta lẹ tọn, ma ko penugo nado hẹnalọdotena mẹhe to osọ́ vẹẹ lọ kùn.

“Yẹn sọ mọ, podọ pọ́n! osọ́ yuu de, bọ mẹhe sinai to e ji tindo nujlẹgàn ovi awenọ de to alọ etọn mẹ. Yẹn sọ sè nuhe taidi ogbè de sọn ṣẹnṣẹn mẹdida ẹnẹ lọ lẹ tọn dọmọ: ‘Nujlẹnu likun tọn dopo na denali dopo, podọ nujlẹnu balekun tọn atọ̀n na denali dopo; hiẹ sọ ṣì amì olivie tọn po ovẹn po zan blo.’”—Osọhia 6:5, 6.

Osọ́-kùntọ ehe nọtena huvẹ. To zẹẹmẹ he yin bibasi gando osọ́-kùntọ ehe go mẹ, núdùdù whèdomẹ lọ sinyẹn sọmọ bọ nujlẹnu likun tọn dopo (nudi kg 1) na họ̀ denali dopo, yèdọ azọ́nkuẹ azán dopo blebu tọn to owhe kanweko tintan whenu! (Matiu 20:2) Akuẹ dopolọ sọgan họ̀ nujlẹnu balekun tọn atọ̀n (nudi kg 3), yèdọ jinukun he yè nọ pọnhlan di nuhe ma họakuẹ sọ likun. Nawẹ ehe gán na núdùdù whẹndo daho de dẹnsọ? Yè tlẹ na avase gbẹtọ lẹ to whenẹnu nado dowéna núdùdù egbesọ tọn lẹ, ehe nọtena amì olivie tọn po ovẹn po he yin onú dandan tọn lẹ to ojlẹ enẹ mẹ.

Be mí ko mọ kunnudenu he dohia dọ sọn 1914, mẹhe to osọ́ yuu lọ kùn to nukọnzindo ya? Gbau! Nudi gbẹtọ livi 70 wẹ kú na huvẹ to owhe kanweko 20tọ gblamẹ. Aṣẹpatọ de dọ dọ, “gbẹtọ livi 805, enẹ wẹ dopo to ṣinẹnẹ ji mẹhe to aihọn mẹ lẹ tọn, wẹ jiya núdùdù whèdomẹ sinsinyẹn tọn to 2012 jẹ 2014.” Linlin devo dohia dọ: “Huvẹ nọ hù mẹsusu to whemẹwhemẹ hú SIDA, ovà po pẹ́nwe po to pọmẹ.” Mahopọnna dọ vivẹnu susu nọ yin dido nado na núdùdù mẹhe to huvẹ lẹ, mẹhe to osọ́ yuu lọ kùn gbẹ́ to nukọnzindo.

“Yẹn sọ mọ, podọ pọ́n! osọ́ wlanwlan de, podọ oyín mẹhe sinai to e ji tọn wẹ Okú. Yọdò sọ to hihodo e pẹkipẹki. Aṣẹ sọ yin nina yé do mado-ẹnẹtọ aigba tọn ji nado nọ yí ohí gaa, núdùdù whèdomẹ, awutu ylankan po gbekanlin aigba tọn lẹ po do hù.”—Osọhia 6:8.

Osọ́-kùntọ ẹnẹtọ lọ nọtena okú he azọ̀nylankan po nudevo lẹ po nọ hẹnwa. Ojlẹ vude to 1914 godo, azọ̀n de he nọ yin grippe espagnole hù gbẹtọ livi susu. Diblayin gbẹtọ livi 500 wẹ yin bibẹpla, yèdọ 1 to 3 ji mẹhe to aihọn lọ mẹ to whenẹnu lẹ tọn!

Amọ́, bẹjẹeji poun wẹ enẹ yin. Weyọnẹntọ lẹ dohia dọ gbẹtọ livi kanweko lẹ wẹ aigbanú-asu (variole) hù to owhe kanweko 20tọ gblamẹ. Kakajẹ din, gbẹtọ livi susu lẹ wẹ SIDA, pẹ́nwe po ovà po nọ hù, mahopọnna nukọnyiyi dodinnanu dotowhé tọn lẹ.

Okú wẹ yin kọdetọn onú lọ lẹpo tọn, vlavo eyin awhàn, huvẹ kavi azọ̀nylankan. Yọdò to gbẹtọ lẹ yí badabada bo ma nọ namẹ todido depope.

Ojlẹ hunyanhunyan tọn he mẹ mí tin te lẹ na wá vivọnu to madẹnmẹ. Flindọ: Jesu “tọ́nyi bo to awhàngba” to 1914, bo yàn Satani hlan aigba ji, amọ́ Jesu ma ko dotana awhàngbigba etọn. (Osọhia 6:2; 12:9, 12) To madẹnmẹ, yèdọ to Amagẹdọni, Jesu na de nuyiwadomẹji Satani tọn sẹ̀ bo na và mẹhe nọ nọgodona Lẹgba lẹ sudo. (Osọhia 20:1-3) E ma yindọ Jesu na doalọtena wezunhinhọ̀n osọ́-kùntọ atọ̀n he pò lọ lẹ tọn kẹdẹ wẹ gba, ṣigba, e nasọ vọ́ nuhe osọ́-kùnkùn mẹvasudo tọn yetọn hẹngble lẹ jlado. Gbọnna? Pọ́n opagbe Biblu tọn ehelẹ.

Kakati nido yin awhàn, jijọho wẹ na tin. Jehovah “to awhàn hẹnwa opodo lẹdo aigba pé. E wẹ́n ogá bo sán owhán do flinflin.” (Salmu lẹ 46:9) Mẹhe yiwanna jijọho lẹ “nasọ nọ mọ awuvivi susu to jijọho susugege mẹ.”—Salmu lẹ 37:11.

Kakati nido yin huvẹ, núdùdù susugege wẹ na tin. “Jinukun susugege na tin to aigba ji; e na gọfla to osó lẹ ji aga.”—Salmu lẹ 72:16.

Kakati nido yin azọ̀nylankan po okú po, mẹlẹpo wẹ na tindo agbasalilo dagbe bo na nọgbẹ̀ kakadoi. Jiwheyẹwhe “nasọ súnsún dasin lẹpo sẹ̀ sọn nukun yetọn mẹ, okú ma nasọ tin ba, mọjanwẹ aluẹmẹninọ kavi avi kavi awufiẹsa ma nasọ tin ba.”—Osọhia 21:4.

To whenue Jesu to aigba ji, e dohia to kleun mẹ lehe ogbẹ̀ na yin awuvivinu do to sọgodo to gandudu etọn glọ. E na tulimẹ nado nọ jijọho mẹ, na núdùdù omẹ fọtọ́n susu lẹ to azọ́njiawu-liho, hẹnazọ̀ngbọnamẹ, bo tlẹ sọ fọ́n oṣiọ lẹ.—Matiu 12:15; 14:19-21; 26:52; Johanu 11:43, 44.

Homẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn na hùn nado dohia we to Biblu towe mẹ lehe a sọgan wleawudaina whenue wezunhinhọ̀n osọ́-kùntọ enẹlẹ tọn na wá vivọnu do. Be e na jlo we nado plọnnu susu dogọ ya?