Angela Merkel he yin nukọntọ de to Allemagne dọ dọ, “Mímẹpo wẹ nọ jlo dọ nulẹ ni gọ̀ jẹ dee e te dai.”

 A gán kọngbedopọ hẹ nuhe e dọ lẹ, na azọ̀n bẹplamẹ COVID-19 tọn gbẹ́ to nuhahun hẹnwa na gbẹtọ lẹ lẹdo aihọn pé. Amọ́, etẹwẹ e zẹẹmẹdo dọ nulẹ ni “gọ̀ jẹ” dee e te dai? Etẹwẹ gbẹtọ lẹ to nukundo nado wà?

•   Nado gọ̀ lee yé nọ wà nulẹ do dai bẹ. Mẹdelẹ to jejeji nado nọ wanu dopọ hẹ mẹlẹ bo nọ gbòmẹfán bosọ nọ na alọ mẹ, podọ nado nọ tọ́nwhẹ̀n dile yé nọ wà do dai. Yé nọ mọdọ eyin nulẹ “na gọ̀ jẹ dee e te dai” e na biọ dọ yè ni nọ yì “núdùdù-satẹn lẹ, nupọntẹn lẹ po ofi mọnkọ lẹ po” wẹ weyọnẹntọ Anthony Fauci a dọ.

•   Nado zan gbẹzan dagbe de. Mẹdelẹ nọ mọ ehe di dotẹnmẹ de nado diọ gbẹzan yetọn, na e nido pọnte hú dee e te dai. Yé nọ mọdọ nudelẹ dona diọ to aihọn lọ mẹ, enẹ wẹ azọ́n he nọ dù whenu po huhlọn mẹtọn po, aliho agọ̀ he mẹ yè nọ yinuwa hẹ mẹlẹ te gọna oyà he gbẹtọ lẹ to jiji na apọ̀n-zọ̀n wutu. Klaus Schwab he ze Ogbẹ́ He Nọ Penukundo Tito Akuẹzinzan Aihọn Tọn Go dai dọ dọ, “Azọ̀n bẹplamẹ lọ yin dotẹnmẹ vonọtaun de na mí nado lẹnnupọndo gbẹzan mítọn gọna lee mí jlo dọ aihọn lọ ni ṣí ji, podọ nado vọ́ nulẹ jlado to aihọn lọ mẹ. Amọ́, dotẹnmẹ ehe ma na nọ aimẹ kakadoi.”

 Azọ̀n bẹplamẹ lọ ko hẹn nuhahun susu wá na mẹdelẹ bọ yé nọ lẹndọ gbẹzan emitọn ma gán gọ̀ jẹ dee e te dai ba. Di apajlẹ, mẹsusu masọ do azọ́n, owhé po agbasalilo dagbe po ba, dehe sọ ylan hugan wẹ yindọ mẹvivẹ yetọn delẹ ko kú.

 Nugbo wẹ dọ mẹde ma gán dọ lee nulẹ na ṣí taun eyin azọ̀n bẹplamẹ ehe tlọ́n aimẹ. (Yẹwhehodọtọ 9:11) Amọ́, Biblu gán gọalọna mí nado nọ lẹn nudagbe gando sọgodo go podọ nado pehẹ nudepope he gán wá jọ. Humọ, Biblu sọ dọho gando sọgodo he mí gán dejido de go, yèdọ sọgodo de he a gán nọma donukun.

 To ojlẹ dindẹn die, Biblu dọ dọdai dọ azọ̀n he na gbàpe lẹ kavi “azọ̀nylankan lẹ” na wá aimẹ to “vivọnu titonu lọ tọn.” (Luku 21:11; Matiu 24:3) Eyin mí hẹn enẹ do ayiha mẹ bo lẹnnupọndo azọ̀n bẹplamẹ COVID-19 tọn ji, mí nọ mọdọ e yin dopo to onú ayidego tọn susu he na jọ lẹ mẹ, ehe bẹ awhàn, aigba sisọsisọ daho lẹ po núdùdù whèdomẹ po hẹn, Biblu dọ dọdai dọ mí ni donukun onú mọnkọ lẹ.

 Ale he enẹ yinyọnẹn na hẹnwa: Dile etlẹ yindọ azọ̀n bẹplamẹ lọ gán pọnte, Biblu na mí avase dọ mí to gbẹ̀nọ to “ojlẹ awusinyẹn tọn he vẹawu nado pehẹ lẹ” mẹ. (2 Timoti 3:1) Ehe yinyọnẹn na gọalọna mí nado yọ́n nuhe mí gán nọ donukun to ojlẹ sinsinyẹn ehelẹ mẹ.

 Biblu dọhodo linlẹn he sọgbe lọ ji: To madẹnmẹ diọdo daho de na wá aihọn he mẹ gbẹninọ vẹawu te ehe. Diọdo tẹwẹ na wá aihọn lọ mẹ?

 E ma yin nuhahun he pehẹ mí te todin lẹ kẹdẹ sin dọdai wẹ Biblu dọ, amọ́ e sọ dọhodo ojlẹ dagbe he mí gán donukun dọ e na wá to madẹnmẹ ji. E dọhodo sọgodo he pọnte taun hugan nuhe gandudu gbẹtọvi lẹ tọn gán lẹn nado wà ji, enẹ wẹ nuhe Jiwheyẹwhe kẹdẹ wẹ gán bayi. Jiwheyẹwhe “nasọ súnsún dasin lẹpo sẹ̀ sọn nukun yetọn mẹ, okú ma nasọ tin ba, mọjanwẹ aluẹmẹninọ kavi avi kavi awufiẹsa ma nasọ tin ba.”—Osọhia 21:4.

 Jehovah b Jiwheyẹwhe dopà dọ: “Pọ́n! Yẹn to nulẹpo hẹn zun yọyọ.” (Osọhia 21:5) E na didẹ nuhahun aihọn lọ tọn lẹ kakajẹ dehe azọ̀n bẹplamẹ lọ hẹn vantan lẹ ji. E na wleawuna nuhe to odò ehelẹ:

•   Agbasalilo dagbe podọ apọ̀n gbẹtọ tọn na nọ wazọ́n ganji bọ azọ̀n po okú po ma na tin ba.—Isaia 25:8; 33:24.

•   Azọ́n dagbe he nọ namẹ ayajẹ, e ma yin dehe nọ hẹn apọṣimẹ bosọ nọ hẹnmẹ vọgán lẹ.—Isaia 65:22, 23.

•   Nuhe sin hudo mẹlẹpo do, podọ ohẹ́n po huvẹ po ma na tin ba.—Salmu lẹ 72:12, 13; 145:16.

•   E na yinuwa bọ nuhe ko jọ wayi lẹ ma nasọ nọ dobuna mẹde ba, mí nasọ do todido lọ dọ mẹvivẹ mítọn he kú lẹ na gọwá ogbẹ̀.—Isaia 65:17; Owalọ lẹ 24:15.

 Ale he enẹ yinyọnẹn na hẹnwa: Biblu dọ dọ: “Todido he mí tindo ehe tin taidi húnsingàn de na ogbẹ̀ mítọn.” (Heblu lẹ 6:19, nudọnamẹ odò tọn) Todido lọ dọ nudagbe lẹ to nukọn ja na zọ́n bọ ayiha mítọn na jai. E gán gọalọna mí nado pehẹ ninọmẹ sinsinyẹn egbehe tọn lẹ, nado de nuhiha pò podọ nado do ayajẹ.

 Amọ́, be a gán yí opagbe Biblu tọn lẹ sè nugbo ya? Pọ́n hosọ lọ “Biblu—Owe He Nọ Dọ Nugbo.”

•   Ma nọ yí nukunpẹvi do pọ́n ogbẹ̀ blo

   Wefọ: “Nuyọnẹn nọ whlá ogbẹ̀ mẹhe tindo e tọn.”—Yẹwhehodọtọ 7:12.

   Nuhe e zẹẹmẹdo na we: Nọ bayi nudide dagbe lẹ he na zọ́n bọ a ma na yawu jẹazọ̀n. Yọ́n ninọmẹ lẹdo he mẹ a te tọn ganji. Yọ́n nuhe a sọgan wà nado nọ ganji to agbasamẹ lẹ, gbẹtọ sọha he bẹ azọ̀n lọ to lẹdo he mẹ a nọ nọ̀ po sọha mẹhe ko gbò lọmba (Vaccin) he e jẹ dọ yè ni gbò lẹ tọn po.

•   Nọ nọ̀ aṣeji

   Wefọ: “Nuyọnẹntọ nọ họ́ ede bo nọ lẹ́ sọn oylan kọ̀n, ṣigba, nulunọ ma nọ kiya bosọ nọ dejido ede go zẹjlẹgo.”—Howhinwhẹn lẹ 14:16.

   Nuhe e zẹẹmẹdo na we: Ma doalọtena nuhe a dona wà nado bayi hihọ́na agbasalilo towe lẹ blo. Weyọnẹntọ lẹ dọ dọ coronavirus na gbẹ́ nọ aimẹ na ojlẹ dindẹn.

•   Ma nọ ganjẹ yèdọ-yèdọ lẹ go blo

   Wefọ: “Wunvinọ nọ yí ohó lẹpo sè, ṣigba, zinzintọ nọ lẹnnupọndo afọdide dopodopo ji.”—Howhinwhẹn lẹ 14:15.

   Nuhe e zẹẹmẹdo na we: Nọ yí sọwhiwhe do de ayinamẹ he a na hodo lẹ. Eyin a pọ́n do yèdọ-yèdọ lẹ go do bayi nudide, a gán bẹpla agbasalilo towe.

•   Nọ ze ayiha do nudagbe lẹ ji

   Wefọ: “A dọ blo dọ, ‘Naegbọn azán he wayi lẹ do pọnte hú azán ehelẹ?’ na e ma yin nuyọnẹnnu nado kàn ehe sè.”—Yẹwhehodọtọ 7:10.

   Nuhe e zẹẹmẹdo na we: Tẹnpọn bo zan gbẹzan towe do dee e jẹ do sọgbe hẹ ninọmẹ towe dintọn. Ma nọ to linlẹn dọ nulẹ pọnte na emi whẹpo azọ̀n bẹplamẹ lọ do wá blo, podọ ma nọ ze ayiha do nuhe gbọ gowe na aliglọnnamẹ azọ̀n lọ tọn wutu lẹ ji blo.

•   Nọ na sisi mẹdevo lẹ

   Wefọ: “Mì gbògbéna gbẹtọ wunmẹ lẹpo.”—1 Pita 2:17.

   Nuhe e zẹẹmẹdo na we: Aliho voovo mẹ wẹ mẹlẹ ko yinuwa te, na azọ̀n bẹplamẹ lọ po nuhe e ko hẹnwa lẹ po wutu. Ma nọ tẹnpọn nado diọ nudide yetọn lẹ blo, amọ́ nọ tẹdo nudide dagbe he a ko bayi lẹ go. Nọ wà dẹẹdẹ hẹ mẹhe ma ko gbò lọmba lẹ, mẹhomẹ lẹ po mẹhe to azọ̀n sinsinyẹn jẹ lẹ po.

•   Nọ fahomẹ

   Wefọ: “Owanyi nọ fahomẹ bo nọ yin homẹdagbenọ.”—1 Kọlintinu lẹ 13:4.

   Nuhe e zẹẹmẹdo na we: Nọ jọmẹ hẹ mẹdevo lẹ eyin yé to budi nado gọ̀ nuhe yé ko nọ wà bo ma nọ hanú whẹpo azọ̀n bẹplamẹ lọ do wá lẹ bẹ. Nọ wà dẹẹdẹ bo nọ fahomẹ eyin nulẹ tlẹ pọnte bọ a jlo na gọ̀ nuhe a nọ wà dai lẹ bẹ.

 Opagbe Biblu tọn lọ dọ sọgodo na yọ́n nọ miọnhomẹna Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, podọ e nọ gọalọna yé ma nado ze ayiha do azọ̀n bẹplamẹ lọ ji zẹjlẹgo. Yé nọ nọgodona ode awetọ bo nọ setonuna gbedide Biblu tọn lọ nado nọ pli na sinsẹ̀n-bibasi whẹwhẹ. (Heblu lẹ 10:24, 25) Mẹdepope wẹ gán wà opli Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn he yé nọ bayi gbọn video ji to azọ̀n bẹplamẹ ehe whenu.

 Mẹdevo lẹ ko mọdọ opli bibayi hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ko gọalọna yé taun to ojlẹ sinsinyẹn ehelẹ mẹ. Di apajlẹ, nawe de he bẹ azọ̀n COVID-19 tọn, yigbe nado wá opli he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ bayi gbọn video ji. Opli lọ lẹ gọalọna ẹn taun mahopọnna dọ azọ̀n lọ gbẹ́ to yadona ẹn. E wá dọ to nukọn mẹ dọ: “N’nọ mọdọ yẹnsu yin apadewhe whẹndo ehe tọn. Biblu hihia zọ́n bọ n’vò sọn ahun mẹ bọ ayiha ṣie sọ jai. E nọ gọalọna mi nado ze ayiha do todido sọgodo tọn ṣie ji, kakati nido yin do nuhahun ṣie lẹ ji. Mì wanu taun dọ mì gọalọna mi nado vẹ́ po Jiwheyẹwhe po, enẹ wẹ nuhe n’ko jlo na yí gbẹzan ṣie lẹpo do wà.”