Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Hii Yehowa Hebuu Jɔɔ Lɛ Mli

Hii Yehowa Hebuu Jɔɔ Lɛ Mli

‘Yehowa kɛ nakai jeŋmaji lɛ aaayawu, tamɔ beni ewuu yɛ ta gbi lɛ nɔ lɛ.’—ZAK. 14:3.

1, 2. Mɛɛ ta ko kã wɔhiɛ, ni mɛni ehe ebahiaŋ ni Nyɔŋmɔ tsuji afee yɛ ta nɛɛ mli?

YƐ October 30, 1938 lɛ, mɛi akpekpei abɔ miibo redio nɔ nifeemɔ ko toi yɛ United States. Beni nifeemɔ lɛ yaa nɔ lɛ, shwɛlɔi ni yɔɔ nifeemɔ lɛ mli lɛ eko tswa adafi akɛ, bɔɔ nii komɛi ni jɛ shibɔlemɔ ŋulami ni ji Mars lɛ nɔ lɛ miikpata wɔshibɔlemɔ ŋulami ni ji Shikpɔŋ lɛ hiɛ kɛmiiba. Eyɛ mli akɛ no mli lɛ atswa adafi momo akɛ redio nɔ nifeemɔ nɛɛ ji drama ko kɛkɛ moŋ, shi mɛi ni boɔ toi lɛ ateŋ mɛi babaoo yasusu akɛ nɔ ni amɛnuɔ lɛ ji nɔ ko ni miiya nɔ lɛɛlɛŋ, ni amɛtsui fã. Mɛi komɛi po fee nibii komɛi kɛbu amɛhe koni bɔɔ nii nɛɛ akaye amɛ awui.

2 Ŋmɛnɛ lɛ, ta wulu diɛŋtsɛ ko kã wɔhiɛ. Shi mɛi babaoo esako amɛhe amɛtoko nakai ta lɛ. No ji Harmagedon ta lɛ, ta ni Nyɔŋmɔ kɛbaafo nibii agbɛjianɔtoo fɔŋ nɛɛ sɛɛ lɛ. Enɛ jeee drama ko kɛkɛ, shi moŋ eji nɔ ko ni baaba mli, ejaakɛ Biblia lɛ egba efɔ̃ shi. (Kpoj. 16:14-16) Ehe ebahiaŋ ni Nyɔŋmɔ tsuji ni yɔɔ shikpɔŋ nɔ lɛ afã amɛhe yɛ ta nɛɛ mli. Fɛɛ sɛɛ lɛ, nibii ni baaba lɛ, kɛ gbɛ ni Nyɔŋmɔ baatsɔ nɔ ehere amɛ lɛ baaha amɛnaa akpɛ amɛhe waa.

3. Mɛɛ gbalɛ he wɔbaasusu, ni mɛni hewɔ ehe hiaa wɔ waa ŋmɛnɛ lɛ?

3 Gbalɛ ko ni yɔɔ Zakaria yitso 14 lɛ wieɔ Harmagedon ta lɛ he waa. Eyɛ mli akɛ aŋma gbalɛ nɛɛ aaafee afii 2,500 ni eho nɛ moŋ, shi ŋmɛnɛ lɛ ehe yɛ sɛɛnamɔ kɛha wɔ waa. (Rom. 15:4) Nibii ni ewieɔ he lɛ babaoo kɔɔ nibii ni ba kɛjɛ beni ato Mesia Maŋtsɛyeli lɛ shishi yɛ ŋwɛi yɛ afi 1914 lɛ ni kɔɔ Nyɔŋmɔ webii lɛ ahe, kɛ nibii ni etsɛŋ  ni baaba lɛ ahe. Gbalɛ lɛ wieɔ “jɔɔ kpeteŋkpele diɛŋtsɛ” ko kɛ “wala nui” ni aaatue lɛ hu he. (Zak. 14:4, 8) Jɔɔ nɛɛ buɔ Yehowa jálɔi ahe. Ni kɛ́ wɔná wɔle nɔ ni wala nui lɛ ji lɛ, ebaaha wɔna nɔ hewɔ ni ehe hiaa ni wɔnu, kɛ nɔ hewɔ ni wɔbaasumɔ akɛ wɔnu lɛ. Belɛ, nyɛhaa wɔboa gbalɛ nɛɛ toi jogbaŋŋ, koni wɔná he sɛɛ.—2 Pet. 1:19, 20.

“YEHOWA GBI” LƐ EJE SHISHI

4. (a) Mɛɛ be “Yehowa gbi” lɛ je shishi? (b) Mɛni Yehowa tsuji kɛ afii babaoo jaje dani afi 1914 lɛ shɛ, ni te je lɛŋ hiɛnyiɛlɔi lɛ fee amɛnii ye he amɛha tɛŋŋ?

4 Zakaria yitso 14 lɛ je shi akɛ: “Yehowa gbi ko miiba.” (Nyɛkanea Zakaria 14:1, 2.) Mɛni ji gbi nɛɛ? No ji “Nuŋtsɔ lɛ gbi lɛ” ni je shishi beni “je nɛŋ maŋtsɛyeli lɛ” tsɔ̃ “wɔ-Nuŋtsɔ lɛ kɛ e-Kristo lɛ nɔ lɛ.” (Kpoj. 1:10; 11:15) Nakai gbi lɛ je shishi afi 1914, beni ato Mesia Maŋtsɛyeli lɛ shishi yɛ ŋwɛi lɛ. Yehowa tsuji lɛ kɛ afii babaoo jaje akɛ, “jeŋmaji abe lɛ” baaba naagbee yɛ afi 1914 mli, ni ákɛ, nibii amli baawo wu yɛ je lɛŋ fe bei fɛɛ ni eho. (Luka 21:24) Te jeŋmaji lɛ fee amɛnii yɛ enɛ he amɛha tɛŋŋ? Yɛ nɔ najiaŋ ni maŋkwramɔŋ hiɛnyiɛlɔi kɛ jamɔŋ hiɛnyiɛlɔi lɛ aaabo kɔkɔbɔɔ nɛɛ toi lɛ, amɛye nakai Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ ahe fɛo, ni amɛwa amɛ yi. Enɛ ni je lɛŋ hiɛnyiɛlɔi lɛ fee lɛ tsɔɔ akɛ amɛye Nyɔŋmɔ Ofe lɛ diɛŋtsɛ he fɛo, ejaakɛ Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ damɔ shi kɛha “ŋwɛi Yerusalem,” ni ji Mesia Maŋtsɛyeli lɛ.—Heb. 12:22, 28.

5, 6. (a) Mɛni Nyɔŋmɔ webii lɛ ahenyɛlɔi lɛ fee ni agba afɔ̃ shi? (b) Namɛi ji ‘maŋ lɛ mli mɛi ní shwɛ’ lɛ?

5 Zakaria gba bɔ ni jeŋmajiaŋbii lɛ baafee amɛnii amɛha, ni ekɛɛ akɛ: “Aaaŋɔ [Yerusalem] maŋ lɛ.” “Maŋ lɛ” damɔ shi kɛha Nyɔŋmɔ Mesia Maŋtsɛyeli lɛ. Kristofoi ni afɔ amɛ mu ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ fata emli bii lɛ ahe. (Fil. 3:20) Beni awuɔ Jeŋ Ta I lɛ, amɔmɔ nyɛmimɛi ni nyiɛɔ Yehowa gbɛjianɔtoo lɛ fã ni yɔɔ shikpɔŋ lɛ nɔ lɛ hiɛ lɛ ni ayawo amɛ tsuŋ yɛ Atlanta yɛ Georgia yɛ U.S.A., ni no tsɔɔ akɛ ‘aŋɔ’ maŋ lɛ. Amɛhenyɛlɔi lɛ ye amɛ sane fɔŋ, amɛgu amɛwoji lɛ kɛnitsumɔ, ni amɛka akɛ amɛbaatsĩ amɛshiɛmɔ nitsumɔ lɛ naa. Efee tamɔ nɔ ni henyɛlɔi lɛ ‘ehà amɛshĩai’ loo amɛloo maŋ lɛ shĩai lɛ amli nibii.

6 Eyɛ mli akɛ no mli lɛ Nyɔŋmɔ webii lɛ ahenyɛlɔi lɛ ayi fa fe amɛ, amɛfolɔ amɛnaa, amɛte shi amɛwo amɛ, ni amɛwa amɛyi moŋ, shi amɛnyɛɛɛ amɛbule anɔkwa jamɔ shishi. Mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ ateŋ shwɛɛnii ni tee nɔ amɛye anɔkwa ni amɛhaaa ‘aplenee amɛ’ lɛ ji ‘maŋ lɛ mli mɛi ní shwɛ’ lɛ.

7. Mɛɛ nɔkwɛmɔnɔ Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ efee amɛha wɔ ŋmɛnɛ?

7 Beni Jeŋ Ta I lɛ ba naagbee lɛ, ani Nyɔŋmɔ webii lɛ ahenyɛlɔi lɛ kpa amɛyi waa? Dabi. Jeŋmaji lɛ tee nɔ amɛwa mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ ateŋ shwɛɛnii lɛ kɛ amɛnanemɛi anɔkwafoi ni yɔɔ shikpɔŋ nɔ hiɛnɔkamɔ lɛ ayi taakɛ Zakaria gba lɛ. (Kpoj. 12:17) Akɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, awa amɛ yi waa yɛ Jeŋ Ta II lɛ mli. Anɔkwa ni Kristofoi ni afɔ amɛ mu lɛ ye lɛ woɔ Nyɔŋmɔ tsuji ni yɔɔ ŋmɛnɛ lɛ hewalɛ koni amɛkpee jaramɔ shihilɛi fɛɛ naa, ni ekomɛi ji wekumɛi kɛ nanemɛi nitsulɔi ni heee yeee ni teɔ shi woɔ amɛ, kɛ nanemɛi skulbii ni yeɔ amɛhe fɛo  yɛ amɛhemɔkɛyeli lɛ hewɔ lɛ. (1 Pet. 1:6, 7) Ekɔɔɔ he eko he ni wɔyɔɔ lɛ, wɔtswa wɔfai shi akɛ wɔbaaya nɔ wɔye anɔkwa, ni wɔhaŋ ‘wɔhenyɛlɔi lɛ awo wɔhe gbeyei.’ (Fil. 1:27, 28) Shi te Yehowa webii lɛ aaafee tɛŋŋ amɛhi shi shweshweeshwe yɛ jeŋ ni anyɛɔ amɛ yɛ mli lɛ mli?—Yoh. 15:17-19.

YEHOWA GBÁ “JƆƆ KPETEŊKPELE DIƐŊTSƐ” KO

8. (a) Bei pii lɛ, mɛni akɛ gɔji damɔɔ shi kɛhaa yɛ Biblia lɛ mli? (b) Mɛni “Mu Gɔŋ lɛ” damɔ shi kɛha?

8 Akɛni Yerusalem, ni ji “maŋ lɛ,” damɔ shi kɛha ŋwɛi Yerusalem hewɔ lɛ, “Mu Gɔŋ lɛ ní ma Yerusalem hiɛ” lɛ hu damɔ shi kɛha nɔ ko. Mɛni gɔŋ lɛ damɔ shi kɛha? Te aaafee tɛŋŋ ni emli “aaagbá enyɔ yɛ eteŋ” ní etsɔ gɔji enyɔ lɛ? Mɛni hewɔ Yehowa tsɛ gɔji enyɔ nɛɛ akɛ “migɔji lɛ”? (Nyɛkanea Zakaria 14:3-5.) Akɛ gɔji tsuɔ nii yɛ Biblia lɛ mli kɛha maŋtsɛyelii loo nɔyelii. Kɛfata he lɛ, bei pii lɛ Biblia lɛ kɛɔ akɛ jɔɔmɔi kɛ hebuu jɛɔ Nyɔŋmɔ gɔŋ lɛ nɔ. (Lala 72:3; Yes. 25:6, 7) No hewɔ lɛ, Mu gɔŋ lɛ ni Nyɔŋmɔ damɔ nɔ, ni ma shikpɔŋ nɔ Yerusalem lɛ bokagbɛ lɛ damɔ shi kɛha Yehowa jeŋ muu fɛɛ nɔyeli lɛ.

9. Mɛni “Mu Gɔŋ lɛ” ni mli gbá enyɔ lɛ tsɔɔ?

9 Mɛni mu gɔŋ lɛ ni mli gbá enyɔ lɛ tsɔɔ? Etsɔɔ akɛ Yehowa eto nɔyeli kroko shishi kɛha yiŋtoo krɛdɛɛ ko. Nɛkɛ nɔyeli ni ji enyɔ nɛɛ ji Mesia Maŋtsɛyeli ni Yesu Kristo ji enɔyelɔ lɛ. No hewɔ ni Yehowa wie gɔji enyɔ ni jɛ “Mu Gɔŋ lɛ” ni mli gbá lɛ mli kɛba lɛ ahe akɛ “migɔji” lɛ. (Zak. 14:4) Enɔ ji enyɔ lɛ fɛɛ.

10. Mɛni “jɔɔ kpeteŋkpele diɛŋtsɛ” ni kã gɔji enyɔ lɛ ateŋ lɛ damɔ shi kɛha?

10 Beni mfonirifeemɔŋ gɔŋ lɛ mli gbá enyɔ, ni fã tee kooyigbɛ ni fã kroko lɛ hu tee wuoyigbɛ lɛ, Yehowa naji mamɔ enyɔ lɛ fɛɛ nɔ. “Jɔɔ kpeteŋkpele diɛŋtsɛ” ko bakã Yehowa najiateŋ. Jɔɔ nɛɛ damɔ shi kɛha hebuu ni Nyɔŋmɔ kɛhaa etsuji yɛ ejeŋ muu fɛɛ nɔyeli lɛ kɛ e-Bi lɛ Mesia Maŋtsɛyeli lɛ shishi lɛ. Yehowa eŋmɛŋ gbɛ ni abule anɔkwa jamɔ shishi kɔkɔɔkɔ. Mɛɛ be mu gɔŋ nɛɛ mli gbá enyɔ? Enɛ ba mli beni Jeŋmaji Abe lɛ ba naagbee yɛ afi 1914, be ni ato Mesia Maŋtsɛyeli lɛ shishi lɛ. Mɛɛ be anɔkwa jálɔi bɔi foijee kɛ mfonirifeemɔŋ jɔɔ lɛ mli yaa?

AAJO FOI KƐMIIYA JƆƆ LƐ MLI!

11, 12. (a) Mɛɛ be mɛi bɔi foijee kɛ jɔɔ lɛ mli yaa? (b) Mɛni tsɔɔ akɛ Yehowa kɛ nineshiwalɛ miibu ewebii lɛ ahe?

11 Yesu bɔ esɛɛnyiɛlɔi lɛ kɔkɔ akɛ: “Migbɛ́i lɛ hewɔ lɛ jeŋmaji fɛɛ aaanyɛ nyɛ.” (Mat. 24:9) Nyɛɛ nɛɛ mli ewa waa kɛjɛ afi 1914, beni nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee be lɛ je shishi lɛ. Yɛ yiwaa ni mɛi ni afɔ amɛ mu lɛ ateŋ shwɛɛnii lɛ ahenyɛlɔi lɛ kɛba amɛnɔ yɛ Jeŋ Ta I lɛ mli lɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, anyɛɛɛ akpata nakai kuu lɛ hiɛ. Yɛ afi 1919 lɛ, amɛye amɛhe kɛjɛ Babilon Kpeteŋkpele lɛ—apasa jamɔi ni yɔɔ jeŋ fɛɛ lɛ—dɛŋ. (Kpoj. 11:11, 12) * Nakai be mli ni abɔi foijee kɛ jɔɔ ni kã Yehowa gɔji lɛ ateŋ lɛ mli yaa.

12 Kɛjɛ afi 1919 lɛ, Yehowa etee nɔ ebu anɔkwa jálɔi ahe yɛ shikpɔŋ muu lɛ fɛɛ nɔ. Afii babaoo ni eho  nɛ lɛ, atsĩ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ naa ni agu wɔwoji lɛ kɛnitsumɔ yɛ hei babaoo. Naatsĩi nɛɛ miiya nɔ yɛ maji komɛi anɔ lolo. Shi ekɔɔɔ he eko bɔ ni jeŋmaji lɛ baabɔ mɔdɛŋ akɛ amɛbule anɔkwa jamɔ shishi lɛ, amɛyeŋ omanye kɔkɔɔkɔ! Yehowa kɛ nineshiwalɛ baabu ewebii lɛ ahe.—5 Mose 11:2.

13. Mɛni wɔbaafee kɛtsɔɔ akɛ wɔyɛ Yehowa hebuu jɔɔ lɛŋ, ni mɛni hewɔ ehe hiaa ni wɔfee nakai amrɔ nɛɛ fe be fɛɛ ni eho lɛ?

13 Kɛ́ wɔtee nɔ wɔye Yehowa anɔkwa lɛ, no baatsɔɔ akɛ wɔyɛ Yehowa hebuu jɔɔ lɛ mli, ni lɛ kɛ e-Bi Yesu Kristo baatsu amɛgbɛfaŋnɔ, ni Nyɔŋmɔ haŋ mɔ ko mɔ ko loo nɔ ko nɔ ko ‘ashɔ̃ wɔ yɛ E-dɛŋ.’ (Yoh. 10:28, 29) Yehowa efee klalo akɛ ebaaya nɔ eye ebua wɔ yɛ gbɛ fɛɛ gbɛ nɔ koni wɔbo lɛ toi akɛ Jeŋ Muu Fɛɛ Nɔyelɔ, ni wɔya nɔ wɔhi Mesia Maŋtsɛyeli lɛ shishi. Ehe miihia waa ni wɔhi hebuu jɔɔ nɛɛ mli, ejaakɛ nakai jɔɔ lɛ baabu anɔkwa jálɔi ahe waa yɛ amanehulu kpeteŋkpele ni bɛŋkɛɔ oyayaayai lɛ mli.

“TA GBI LƐ” ESHƐ

14, 15. Mɛni baaba mɛi ni bɛ hebuu jɔɔ lɛ mli lɛ anɔ yɛ “[Nyɔŋmɔ] ta gbi lɛ” nɔ?

14 Beni nibii agbɛjianɔtoo nɛɛ naagbee lɛ bɛŋkɛɔ lɛ, Satan baamia tutuamɔ ni ekɛbaa Yehowa tsuji anɔ lɛ mli. Kɛkɛ lɛ, Nyɔŋmɔ kɛ ehenyɛlɔi lɛ baawu yɛ “[Nyɔŋmɔ] ta gbi lɛ” nɔ. Yehowa baaha no afee Satan naagbee tutuamɔ. Yɛ nakai gbi lɛ nɔ lɛ, jeŋ muu fɛɛ Nɔyelɔ lɛ baaha ana akɛ eji Tatsɛ kpele fe bɔ ni efee yɛ tai fɛɛ ni ewu lɛ amli.—Zak. 14:3.

15 Mɛni baaba mɛi ni bɛ hebuu “jɔɔ kpeteŋkpele” lɛ mli lɛ anɔ yɛ Nyɔŋmɔ ta gbi lɛ nɔ? Nyɔŋmɔ “la lɛ kpɛŋ” ehaŋ amɛ, ni tsɔɔ akɛ, amɛnáŋ Nyɔŋmɔ hiɛ duromɔ. Yɛ nakai ta gbi ni baa lɛ nɔ lɛ, “okpɔŋɔ kɛ tejiokpɔŋɔ kɛ yoma kɛ teji kɛ kooloi” fɛɛ “hiɛ aaha.” Enɛ tsɔɔ akɛ tawu nii kɛ tsɔnei ni jeŋmaji lɛ kɛwuɔ ta lɛ fɛɛ tsuŋ nii loo kɛ́ wɔɔkɛɛ lɛ, amɛbaashɔ̃. Yehowa kɛ gbele hela kɛ “haomɔ” aaahao amɛ. Kɛ́ haomɔ nɛɛ ji mfonirifeemɔŋ nɔ jio, nɔ ko ni baaba lɛ tɛ̃ɛ jio lɛ, ehaŋ amɛnyɛ amɛfee nɔ ko. Yɛ nakai gbi lɛ nɔ lɛ, “amɛhiŋmɛii aaakpɔtɔ . . . ni amɛlilɛi hu aaakpɔtɔ,” ni tsɔɔ akɛ, amɛnyɛŋ amɛye wɔ awui ko, ni amɛbaamu shi kɔi. (Zak. 14:6, 7, 12, 15) Mɔ ko mɔ ko he ejeŋ mli, ekɔɔɔ he eko he ni ehɔ yɛ shikpɔŋ lɛ nɔ. Mɛi babaoo diɛŋtsɛ baafĩ Satan sɛɛ yɛ ta lɛ mli. (Kpoj. 19:19-21) “Mɛi ní Yehowa aaagbe yɛ nakai gbi lɛ nɔ lɛ aaakamɔ shi kɛaajɛ shikpɔŋ lɛ naagbeehe kome kɛaatee shikpɔŋ lɛ naagbeehe kroko lɛ.”—Yer. 25:32, 33.

16. Mɛɛ saji esa akɛ wɔbi wɔhe beni Yehowa ta gbi lɛ bɛŋkɛɔ lɛ, ni mɛni esa akɛ wɔfee beni amanehulu kpeteŋkpele lɛ yaa nɔ lɛ?

16 Be fɛɛ be ni awuɔ ta lɛ, mɛi naa nɔ, ni mɛi ni yeɔ kunim lɛ po fata he. Hɔmɔ baanyɛ aba. Mɛi anibii baanyɛ aŋmɛɛ amɛ. Shihilɛ lɛ mli baanyɛ awa. Mɛi nyɛŋ aya aba bɔ ni amɛsumɔɔ. Kɛ́ wɔkɛ shihilɛi ni tamɔ nɛkɛ kpe lɛ, mɛni wɔbaafee? Ani wɔtsui baafã? Ani enɛ baaha wɔŋmɛɛ wɔhemɔkɛyeli lɛ he? Ani wɔnijiaŋ baaje wui, ni wɔhiɛnɔkamɔ fɛɛ baatã? Kɛ́ amanehulu kpeteŋkpele lɛ fɛ́ lɛ, kwɛ bɔ ni ehe baahia waa akɛ wɔɔya nɔ wɔye Yehowa anɔkwa ni wɔkɛ wɔhe afɔ̃ enɔ kwraa, koni wɔhi Yehowa hebuu jɔɔ lɛ mli!—Nyɛkanea Habakuk 3:17, 18.

 “WALA NUI AAATUE”

17, 18. (a) Mɛni ji “wala nui” lɛ? (b) Mɛni “bokagbɛ ŋshɔ lɛ” kɛ “anaigbɛ ŋshɔ lɛ” damɔ shi kɛha? (d) Mɛni otswa ofai shi akɛ obaafee yɛ nɔ ni kã wɔhi lɛ hewɔ?

17 Yɛ Harmagedon sɛɛ lɛ, “wala nui” aaatue kɛaajɛ Mesia Maŋtsɛyeli lɛ mli. “Wala nui” nɛɛ damɔ shi kɛha nɔ fɛɛ nɔ ni Yehowa kɛbaaha adesai koni amɛnyɛ amɛhi shi kɛya naanɔ lɛ. “Bokagbɛ ŋshɔ lɛ” damɔ shi kɛha Ŋshɔ ni Egbo lɛ, ni “anaigbɛ ŋshɔ lɛ” damɔ shi kɛha Mediteranea Ŋshɔ lɛ. Enyɔ lɛ fɛɛ kɔɔ gbɔmɛi ahe. Ŋshɔ ni Egbo lɛ kɔɔ mɛi fɛɛ ni ewɔ yɛ adesai akwamaŋ gbonyobu lɛ mli lɛ ahe. Akɛni bɔɔ nii ni hiɛ kamɔ yɛ Mediteranea Ŋshɔ lɛ mli hewɔ lɛ, ekɔɔ “asafo babaoo” ni baafo Harmagedon lɛ ahe. (Nyɛkanea Zakaria 14:8, 9; Kpoj. 7:9-15) Akɛni kui enyɔ lɛ fɛɛ baanu “wala nui” ni tueɔ kɛjɛɔ “wala nu faa” lɛ mli lɛ eko hewɔ lɛ, amɛbaaye emuu, ni amɛ fɛɛ amɛbaahi shi kɛya naanɔ.—Kpoj. 22:1, 2.

Tswaa ofai shi akɛ obaaya nɔ ohi Yehowa hebuu jɔɔ lɛ mli

18 Yehowa baabu wɔhe kɛfo nibii agbɛjianɔtoo fɔŋ nɛɛ kɛbote ejalɛ jeŋ hee lɛ mli. Eyɛ mli akɛ jeŋmaji lɛ fɛɛ nyɛɔ wɔ moŋ, shi nyɛhaa wɔtswaa wɔfai shi akɛ wɔbaaya nɔ wɔfĩ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ sɛɛ, koni wɔya nɔ wɔhi Yehowa hebuu jɔɔ lɛ mli.

^ kk. 11 Kwɛmɔ Kpojiemɔ—Enaagbee Kwraa lɛ Ebɛŋkɛ! wolo lɛ baafa 169-170 lɛ.