Asi tɔn wá mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ é nɔ kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn. É dó kɛnklɛ́n dó nǔjɔnǔ mɛ. É d’akpá ɖɔ émí kún sɔ́ ná kpɔ́n ɖě ó, bo ka wa mɔ̌ nǔgbó nú hwenu ɖé. Énɛ́ gúdo ɔ, é lɛ́vɔ́ yi kpɔ́n, bɔ asi ɔ lɛ́vɔ́ ɖ’ayi wú, lobɔ é lɛ́ dó kɛnklɛ́n ɖɔ émí kún sɔ́ ná kpɔ́n ɖě ó.

 A ɖo ninɔmɛ mɔ̌hun mɛ wɛ a? Ényí a ɖo ninɔmɛ mɔ̌hun mɛ hǔn, é ná nyɔ́ ɖɔ a ní tuun lěe fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn e kpɔ́n wɛ a ɖe é ɖo nǔ wa dó asi towe wú wɛ gbɔn é kpó lěe a ɖó ná ɖe ta sín nǔwalɔ énɛ́ mɛ bǐ mlɛ́mlɛ́ gbɔn é kpó. a

Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ ná ɖɔ xó dó nǔ élɔ́ lɛ́ jí:

•  Nǔ e a ɖó ná tuun é

•  Nǔ e a sixú wa é

•  Ényí asú towe nɔ kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn ɔ

 Fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n sixú gba xwédo ɖé. É sixú zɔ́n bɔ xomɛ ná sin xomɛvɔ́nɔ ɔ, bɔ é sɔ́ ná nɔ ɖeji dó mɛ e é da é wú ǎ. b

 Nyɔ̌nu e asú tɔn nɔ kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn é sixú ɖó linlin lěhun lɛ́:

•   È flú mì. Asi ɖé nɔ nyí Sarah, bo ɖɔ: “É cí ɖɔ asú ce ba nyɔ̌nu ɖěvo azɔn mɔ̌kpán wɛ ɖɔhun.”

•   Un nɔ mɔ ɖɔ un hwedó nǔ wú. Asi ɖé ɖɔ ɖɔ fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn e asú émítɔn nɔ kpɔ́n é zɔ́n bɔ émí nɔ mɔ ɖɔ “émí nylá kan, bɔ winnyá nɔ lɛ́ hu émí.”

•   Un nɔ sixú ɖeji dó wǔ tɔn ǎ. Asi ɖé nɔ nyí Helen, bo ɖɔ: “Un nɔ xo nǔ kpɔ́n dó nǔ e asú ce nɔ wa lɛ́ é bǐ wú.”

•   Un nɔ ɖo adohu adohu jí. Asi ɖé nɔ nyí Catherine, bo ɖɔ: “Ado nɔ hu mì dó gbɛ e zán wɛ asú ce ɖe é wú, bɔ gbɛ e zán wɛ é ɖe é jí wɛ ayi ce nɔ ɖe hwebǐnu.”

 Lin tamɛ dó nǔ élɔ́ jí: Biblu ɖɔ ɖɔ asú ɖé ɖó ná yí wǎn nú asi tɔn. (Efɛ́zinu lɛ́ 5:25) Ényí é ka zɔ́n bɔ é ɖó linlin e wú mǐ kɛ nu dó wá yi lɛ́ é ɖě hǔn, mɔ̌ wa wɛ jɛ́n é ɖe nɛ́ a?

 Ta ɖiɖe sín fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n mɛ nɔ d’ayihún ǎ. Nǎwe ɖé nɔ nyí Stacey, bo ɖɔ: “Asú ce jó sigáá, gěe e nɔ nyí marijuana é kpó ahan syɛ́nsyɛ́n kpó nunu dó, amɔ̌, é kpo ɖo za li xá fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n wɛ.”

 Ényí a ɖo ninɔmɛ mɔ̌hun mɛ ɔ, wěɖexámɛ e bɔ d’é wú lɛ́ é xwixwedó sixú d’alɔ we bɔ a ná ɖe ta sín nǔwalɔ mɔ̌hun mɛ bǐ mlɛ́mlɛ́.

•   Mɔ nukúnnú jɛ nǔ e wú fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n nylá é wú. Fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n nɔ flɔ́ zo dó glɔ̌ nú jlǒ cejɛ́nnábí tɔn lɛ́ gbigbɔ, énɛ́ ka nɔ wa nǔ dó wǎnyíyí, ji ɖiɖe dó mɛ wú kpó gbejíninɔ kpó wú. Jijɔ énɛ́ lɛ́ mɛvo ɔ, è ka sixú ɖ’awǎjijɛ ɖo alɔwlíwlí mɛ ǎ. É nɔ lɛ́ xlɛ́ ɖɔ è kún ɖó sísí nú Jexóva Mawu e nyí Dǒwátɔ́ alɔwlíwlí tɔn é ó.

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Asi dida abǐ asú dida ní nyí nǔ sísí.”—Eblée lɛ́ 13:4.

•   Ma dó nǔ nyanya e wa wɛ a ɖe é sín hwɛ mɛ ɖěvo lɛ́ ó. Ma nɔ ɖɔ nǔ lěhun ɖé ó: ‘Ényí asi ce ko nɔ ɖe wǎnyíyí xlɛ́ mì ganjí wɛ ɔ, é ná byɔ́ ɖɔ má kpɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn ǎ.’ Hwɛ dídó asi towe nylá; hwɛjijɔ biba bo ná dó lɛ́ kɔ yi fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n kɔn kpowun wɛ.

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Mɛ ɖokpó ɖokpó nɔ jɛ tɛ́nkpɔ́n mɛ hwenu e jlǒ mɛɖésúnɔ tɔn dɔn mɛ, bo lú mɛ é.”—Jaki 1:14.

•   Nɔ ɖɔ xomɛ nú asi towe. Asú ɖé nɔ nyí Kevin, bo ɖɔ: “Ayǐhɔ́ngbe ayǐhɔ́ngbe ɔ, un nɔ ɖɔ lěe nǔ lɛ́ yi gbɔn ɖo kéze ɔ mɛ é nú asi ce. Ényí un kpɔ́n nǔ e nɔ fɔ́n fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n sín jlǒ dó lanmɛ nú mì é ɖé, alǒ un nyi alɔ nú mɔ̌ wiwa ɔ, un nɔ ɖɔ n’i. Wǎgbɔ tɔn ɔ, é sɔ́ nɔ lin ɖɔ un ɖo nǔɖé hwlá dó émí wɛ ǎ.”

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Mǐ ɖó jlǒ bo ná nɔ zán gbɛ ɖagbe ɖo nǔ bǐ mɛ.”—Eblée lɛ́ 13:18.

•   Kpo ɖo acejí nɔ wɛ. Ényí a ná bo tlɛ ko tɛ́n kpɔ́n bo ɖu ɖo nǔwalɔ énɛ́ jí nú xwe mɔ̌kpán ɔ, a sixú lɛ́ wá kpɔ́n. Kevin e xó mǐ ɖɔ wá yi é ɖɔ: “Un ɖu ɖo fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n jí nú xwe wǒ, bo ko kú d’é jí ɖɔ un ko ɖu ɖo gǎnmaɖó énɛ́ jí. Amɔ̌, gǎnmaɖó ce cí adǎnkanlin e tɔ wu, bo ɖo biba wɛ bo ná wa nǔ ce hweɖébǔnu e ali tɔn ná hun n’i é ɖɔhun.”

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Mi nú mɛ e nɔ lin ɖɔ émí ɖo te é ní cɔ́ éɖée bo ma wá j’ayǐ ó.”—1 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 10:12.

•   Ényí fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n sín zɛn sɔ́ we hǔn, yi agbɔ̌n jí. É sixú vɛ́ wǔ bɔ è ná sú ali dó jlǒ ɖé bónú é ma fɔ́n ɖo ayi mɛtɔn mɛ ó, amɔ̌, è ná sú jlǒ énɛ́ sín do kpó è ná gbɔ kpó ɔ, mɛɖésúnɔ sí wɛ é ɖe. Jlǒ ɔ ná dín, bo tlɛ sixú yá wǔ dín, ényí a kplɔ́n bo nɔ lin tamɛ dó nǔ ɖěvo lɛ́ jí ɔ nɛ́.

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Mi mɛ ɖokpó ɖokpó ɖó ná tuun lěe é ná ɖó acɛ dó agbaza éɖésúnɔ tɔn jí, lobo hɛn ɖó mǐmɛ́ jí, bo lɛ́ wlí yɛ̌yi ná gbɔn é; mi ɖó ná jó miɖée dó nú jlǒ xóɖóxámɛ tɔn syɛ́nsyɛ́n e jí è ma ɖu ɖe ǎ b’ɛ zɛ kpá é . . . ǎ.”—1 Tɛsaloníkinu lɛ́ 4:4, 5.

•   Nɔ nyi alɔ nú ninɔmɛ ɖěɖěe sixú zɔ́n bɔ a ná lɛ́ jɛ fɔtóo nǔblíblíwiwa tɔn kpínkpɔ́n sín mɔ mɛ lɛ́ é. Wěma Willpower’s Not Enough ɖɔ: “Ényí a ɖo ninɔmɛ nyanya ɖé mɛ ɔ, é nɔ cí lěe è nɔ fún fɔ́fi é ɖɔhun. Sánsin kpɛɖé gbɔn jɔ tɔn nu ɔ, [...] myɔ jɛ́n nɔ xɔ.”

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Ma lɔn nú nǔ nyanya ɖu ɖo jǐ ce ó.”—Ðɛhan 119:133.

•   Ma gɔn nukúnɖíɖó ɖó ó. É sixú byɔ́ hwenu gěgé, é tlɛ sixú byɔ́ xwe gěgé cóbɔ mɛ e a da é ná lɛ́ vɔ́ ji ɖe dó wǔ we. Amɔ̌, nǔ e ko jɛ kpɔ́n lɛ́ é xlɛ́ ɖɔ è hɛn ɔ, è ná lɛ́ vɔ́ ji ɖe dó mɛɖée wú.

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Wǎnyíyí nɔ ɖó suúlu.”—1 Kɔlɛ́ntinu lɛ́ 13:4.