LEVU na tacida yalewa dawai era gumatua ni veiqaravi ena vanua e vinakati tu kina vakalevu na dautukutuku ni Matanitu ni Kalou. So sa dede sara nodra veiqaravi tu e vanua tani. Na cava e uqeti ira ena vica na yabaki sa oti mera toki? Na cava era vulica kina? E veisautaka vakacava nodra bula? Era vakatarogi gona e vica na tacida yalewa matua. Ke o dua na tacida yalewa dawai, ena yaga sara ga na veika era vakamacalataka ni o saga mo cakava na cakacaka veivakacegui qo. Io, e yaga vei keda kece na dauveiqaravi ni Kalou na nodra ivakaraitaki.

Ke o tacida yalewa dawai, vakacava ena rawa ni vuavuaivinaka nomu veiqaravi vakapainia e vanua tani? Sa yabaki 70 vakacaca o Anita, e dau leqataka na kena ituvaki. A susu e Igiladi na vanua e tekivu painia kina ni se qai yabaki 18. E kaya: “Au taleitaka meu vakavulici ira na tamata ena veika me baleti Jiova. Ia au sega ni bau vakasamataka tu meu veiqaravi e vanua tani. Au se sega vakadua ni vulica e dua tale na vosa, au kila deivaki niu na sega tu ga ni rawata. Na gauna au sureti kina meu lai vuli e Kiliati, dua na ka noqu kidroa. Au kurabuitaka niu sureti niu nanuma ni sega ni ganiti au. Ia au qai vakasamataka tale, ‘Ke kila o Jiova niu rawata, au na tovolea.’ Qori na yabaki 50 sa oti. Me tekivu mai na gauna qori, au se veiqaravi tiko ga vakadaukaulotu e Japani.” E tomana o Anita: “Ena matamamarau au dau kaya vei ira na tacida yalewa gone, ‘Ni dreke mai na nomuni kato meda lai veiqaravi e vanua tani!’ Ka ni marau ni levu sara era sa tovolea.”

Levu na tacida yalewa era veiqaravi e vanua tani era lomalomarua taumada, ia era doudou ga vakacava?

E kaya o Maureen, sa yabaki 60 vakacaca: “Niu tubu cake tiko au vinakata me vakainaki na noqu bula, me yaga tale ga vei ira eso.” E toki e Quebec mai Kenada ni se qai yabaki 20 ga, ni vinakati vakalevu e kea na painia. “Oti qori au sureti e Kiliati, au rere nira na biu tu mai noqu itokani, au qai lako ina vanua au sega ni kila.” E kaya tale: “Au lomaleqataki tinaqu tale ga niu sa na biuti koya me qaravi tamaqu, e tautauvimate tiko. Levu na gauna au dau tagi niu masuti Jiova me baleta na veika qori. Niu vakamacalataka vei rau na noqu itubutubu na veika au lomaleqataka, rau uqeti au ga meu ciqoma na veisureti qori. Au raica tale ga nodra veitokoni vakayalololoma vei rau na ivavakoso. Niu vakadinata na veikauaitaki i Jiova, au  nuidei kina ni na tokoni au. Gauna qori au sa tu vakarau meu lako!” Me tekivu ena 1979, a veiqaravi vakadaukaulotu me sivia na 30 na yabaki ena Ra kei Aferika. E qaravi tinana tiko qo e Kenada o Maureen, ia se painia lavotaki tiko ga. Gauna e raica lesu kina nona veiqaravi e vanua tani, e kaya: “E dau vakarautaka o Jiova na veika au vinakata kei na gauna sara ga e yaga kina vei au.”

Sa sivia na yabaki 60 o Wendy, e tekivu painia mai Ositerelia ni se itabagone. E nanuma lesu: “Au dau rerere, sega ni dau doudou vei ira na vulagi. Ia e vakavulici au na painia meu vosa vei ira na tamata kece, au tekivu doudou kina. Au qai raica ni sega ni bibi me leqataki tiko qori. Au vulica ena cakacaka vakapainia meu dau nuitaki Jiova, au sa qai doudou kina meu vakasamataka na veiqaravi e vanua tani. A sureti au tale ga e dua na tacida yalewa dawai me keirau lai cakacaka vakavunau e Japani me vula tolu. Sa sivia na 30 na yabaki nona veiqaravi tu vakadaukaulotu ena vanua qori. Na neirau dau cakacaka vata, e vakayaloqaqataki au meu toki kina e vanua tani.” Ena loma ni yabaki 1980, e toki kina i Vanuatu o Wendy, e dua na yanuyanu e 1,770 na kilomita mai na tokalau kei Ositerelia.

Se veiqaravi tiko ga mai Vanuatu o Wendy ena valenivolavola ni vakadewa tu yawa. E kaya: “Au marautaka vakalevu noqu raica na kena tauyavu na iwasewase lalai kei na ivavakoso ena vanua tu yawa. Au sega ni vakamacalataka rawa na levu ni noqu marau niu mai vakaitavi ena vanua lailai qo meu veiqaravi kina vei Jiova.”

O Kumiko, sa yabaki 60 vakacaca, a veiqaravi tiko vakapainia tudei ena gauna e sureti koya kina nona itokani vakapainia me rau toki i Nepal. E kaya o Kumiko: “E sureti au vakavica, au kaya tiko ga na sega. Au leqataka na vulica e dua tale na vosa, kei na bula ena dua na vanua vou. Me kau mai vei na ilavo ni toki i vanua tani, qori eso na ka au dau veinanuyaka tu. Gauna vata qori au a coqa kina ena noqu motopai, curu sara e valenibula. Noqu toka e keri, au sa qai vakasamataka: ‘O cei e kila na veika ena yaco vei au? Rawa ni tauvi au e dua na mate levu, au qai sega ni painia e vanua tani. Vakacava, rawa niu veiqaravi e vanua tani me dua mada ga na yabaki?’ Au masulaka vei Jiova me vukei au meu cakava kina e dua na ka.” Ni suka ga mai valenibula e gole sara i Nepal, oti e toki kei na nona itokani vakapainia.

Ni raica lesu na rauta na tini na yabaki e veiqaravi voli kina e Nepal, e kaya o Kumiko: “Na ka kece au dau leqataka tu e vaka ga na tawase ni Wasa Damudamu. Au marautaka vakalevu noqu lai veiqaravi  ena vanua e vinakati tu kina vakalevu na veiqaravi. Levu na gauna niu vakamacalataka tiko e dua na tikinivolatabu vua e dua na vuvale, era na tabili yani e lima se ono tale na vuvale mera vakarorogo. Era dau veidokai na gonelalai nira kerea na tikidua me baleta na iVolatabu. Dua dina na ka marautaki na vunau ena vanua era levu kina na tataleitaki.”

Macala ga nira vosota na veika dredre na tacida yalewa era vakatarogi qo. Era vosota vakacava?

“Niu se qai toki, e dredre sara ga niu sa yawa mai vei ratou e vale,” e kaya o Diane, mai Kenada. Sa yabaki 60 vakacaca ena gauna qo nona veiqaravi tiko vakadaukaulotu e Ivory Coast (sa Côte d’Ivoire nikua) me 20 na yabaki. “Au kerei Jiova me vukei au meu lomani ira na tiko ena yalava au lesi kina. E kaya e dua na qasenivuli e Kiliati o Brother Jack Redford, ni keimami na kidroataka se lomaleqataka eso na ituvaki e raici ena vanua keimami lesi kina, vakauasivi ke ra dravudravua. Ia e kaya tale: ‘Kua ni kauaitaka vakasivia na ituvaki qori. Raici ira ga na tamata kei na irairai ni matadra. Vakaraica na matadra nira rogoca na ka dina vakaivolatabu.’ Qori sara ga na ka au cakava, qai vu ni veivakalougatataki! Niu tukuna tiko vei ira na itukutuku veivakacegui ni Matanitu ni Kalou, dau laurai sara ga na marau e matadra!” Cava tale e vukei koya me matau ena nona veiqaravi e vanua tani? “Au saga meu volekati ira na noqu vuli iVolatabu, marautaki tale ga niu raica nira qaravi Jiova ena yalodina. Au raica na noqu ilesilesi me vanua sara ga au sa na tiko kina. Levu tale na tamaqu kei na tinaqu vakayalo, me vaka ga e yalataka o Jisu.”—Mari. 10:29, 30.

Sa yabaki 40 vakacaca o Anne, e veiqaravi tiko ena dua na vanua e Esia, e vakatabui tu kina na noda cakacaka. E kaya: “Vica vata na yabaki noqu veiqaravi tu ena duidui vanua, au qai bula kei ira na tacida yalewa e duidui tale ga nodra isususu kei na ivakarau ni bula. So na gauna dau yaco eso na ituvaki rarawataki kei na duidui lalai. Ni yaco qori, au dau saga meu volekati ira keimami vakaitikotiko vata, meu kila vinaka nodra itovo ni bula. Au saga meu lomani ira na tiko ena yalava, meu dau yalorawarawa tale ga. Au marautaka sara ga na vuavuaivinaka ni noqu sasaga, eso kina na noqu itokani dredre, ra vukei au meu dau vosota na veika au sotava ena noqu ilesilesi.”

Ena 1993, e lesi i Jamani o Ute, se qai yabaki 50 vakacaca, me daukaulotu e Madagascar. E kaya: “Niu se qai tekivu veiqaravi, e dredre noqu vulica  nodra vosa, kei na noqu vakamatauni au ena draki tunumaka, e tauvi au tale ga na malaria, kei na kena e vakaleqa na sela ni yagoqu e kilai me amoebas, curuma tale ga na yagoqu eso na manumanu lalai. Ia era vukei au vakalevu na tiko e kea. Era vukei au meu kila vinaka na vosa ni vanua qori na tacida yalewa, ira na luvedra kei ira na noqu vuli iVolatabu. E qaravi au vinaka tale ga na noqu itokani vakadaukaulotu niu tauvimate. Ia e vukei au sara vakalevu o Jiova. Au dau talaucaka vua ena masu na veika au lomaleqataka. Oti au na wawa tiko me vica vata na siga, se vakavula sara me qai saumi na ka au kerea. Dau walia na noqu leqa kece o Jiova.” Sa 23 na yabaki qo nona veiqaravi tiko o Ute e Madagascar.

Me vakataki ira ga na veiqaravi tu ena vanua e vinakati kina na cakacaka, era vakamacalataka tale ga na tacida yalewa dawai era veiqaravi tu e vanua tani eso na ka era vakalougatataki kina. Na cava era kaya?

Se qai yabaki 70 vakacaca o Heidi, mai Jamani, ia sa tekivu veiqaravi tu vakadaukaulotu e Ivory Coast (sa Côte d’Ivoire tiko nikua) ena 1968. E kaya: “Na ka au marautaka vakalevu duadua niu raici ira na luvequ vakayalo ‘nira muria tiko ga na ka dina.’ So vei ira au vakavulica ena iVolatabu era sa painia tiko nikua, ra qase tale ga ni ivavakoso. Levu ra dau kacivi au tu ga na Nau se Bu. Dua na qase e dau wiliki au tu me vaka au lewe ni nona vuvale, okati kina o watina kei ratou na luvedrau. E vakalougatataki au gona o Jiova me dua noqu vuvale vakayalo, o luvequ tagane, o vugoqu, kei na tolu na makubuqu.”—3 Joni 4.

Se qai yabaki 70 vakacaca o Karen mai Kenada, ia sa sivi na 20 na yabaki nona veiqaravi tu ena Ra kei Aferika. E kaya: “Niu daukaulotu tiko au vulica kina vakalevu na bula ni vakuai au, meu dau loloma, meu qai yalovosovoso. E rabailevu tale ga noqu rai niu cakacaka vata kei ira na duikaikai. Au vulica ni levu na iwalewale eda rawa ni muria. E vu ni veivakalougatataki dina nira tu ena veiyasa i vuravura na noqu itokani dredre! E dau veisau na noda bula kei na ilesilesi, ia e dei tu ga na noda veitokani.”

Sa yabaki 70 vakacaca o Margaret mai Igiladi, a veiqaravi vakadaukaulotu e Laos. E kaya: “Au raica votu sara ga niu veiqaravi tiko e vanua tani na nona vagolei ira mai na duidui matatamata kei ira na duidui itovo o Jiova mera lewena na nona isoqosoqo. E dei kina na noqu vakabauta. E vakadeitaka tale ga ni dusimaka tiko nona isoqosoqo o Jiova, me vakayacori kina nona inaki.”

E vakasakiti dina na nodra ivakaraitaki na tacida yalewa dawai era veiqaravi tiko ena cakacaka vakaitalatala e vanua tani. Dodonu mera vakacaucautaki. (Dvei. 11:40) E tubu tale tiko ga na kedra iwiliwili. (Same 68:11) Vakacava o rawa ni cakava eso na veisau, mo vakatotomuria kina na nodra ivakaraitaki na tacida yalewa gugumatua era vakatarogi ena ulutaga qo? Ke vaka kina, macala ga ni o na ‘tovolea qai raica ni vinaka o Jiova.’—Same 34:8.