E Tina ni Kalou o Meri?

SARAVA/ROGOCA

Kena isau vakaivolatabu

E sega ni bau tukuna vakadua na iVolatabu ni tina ni Kalou o Meri, e sega tale ga ni vakavuvulitaka mera sokaloutaki koya na lotu vaKarisito. a Dikeva na vuna:

E sega vakadua ni bau kaya o Meri ni tina ni Kalou. E kaya ga na iVolatabu ni a vakasucuma na “Luve ni Kalou,” sega ni Kalou.—Marika 1:1; Luke 1:32.
E sega ni tukuna o Jisu ni tina ni Kalou o Meri se me sokaloutaki vakatabakidua. Ena dua na gauna e vakadodonutaka o Jisu e dua na marama a via vakacaucautaki Meri ni qarava vinaka na nona itavi vakatina. E kaya o Jisu vua na marama qori: “Sega, era marau o ira na rogoca na vosa ni Kalou ra qai muria tiko ga!”—Luke 11:27, 28.
Na vosa “Tina ni Kalou” kei na “Theotokos” (Koya e vakasucuma na Kalou) e sega ni laurai ena iVolatabu.
Na vosa “Ranadi ni Lomalagi” ena iVolatabu, e sega ni vakaibalebaletaki vei Meri, ia e dusi koya na kalou yalewa era qarava na Isireli era vukitani. (Jeremaia 44:15-19) Na “Ranadi ni Lomalagi” e rairai dusi Ishtar (Astarte), na nodra kalou yalewa na kai Papiloni.
Era sega ni sokaloutaki Meri na lotu vaKarisito taumada, era sega tale ga ni qaravi koya. E kaya e dua na dauvolaitukutuku makawa ni o ira na lotu vaKarisito taumada era “sega ni duavata kei na lotu butobuto se mera dokai Meri vakasivia de nanumi nira sa qarava tiko na kalou yalewa.”—In Quest of the Jewish Mary.
E kaya na iVolatabu ni Kalou e bula tu ga. (Same 90:1, 2; Aisea 40:28) Ni sega nona itekitekivu, ena sega ni dua na tinana. Kuria ya ni sega ni rawa vei Meri me kunekunetaka na Kalou; ni vakamatatataka na iVolatabu ni lomalagi mada ga e sega ni rauti koya.—1 Tui 8:27.

Meri—Tina i Jisu sega ni “Tinana na Kalou

E Jiu o Meri qai lako mai na kawa i Tui Tevita. (Luke 3:23-31) E taleitaki koya tale ga vakalevu na Kalou ena vuku ni nona vakabauta kei na yalo ni veiqaravi. (Luke 1:28) E digi koya na Kalou me tinai Jisu. (Luke 1:31, 35) E qai so tale na luvedrau o Meri kei Josefa.—Marika 6:3.

Dina ni qai yaco me dua na tisaipeli i Jisu o Meri, ia e sega sara ni levu na ka e kilai me baleti koya.—Cakacaka 1:14.

Vuna era kaya kina eso ni o Meri e tinana na Kalou

Na ivakadinadina taumada ni sokalou a caka vei Meri e tekivu ena icavacava ni ikava ni senitiuri G.V. Qori e donuya toka na gauna e kilai raraba kina na lotu Katolika me lotu ni veivanua ena veiliutaki ni matanitu o Roma. Era yaco kina e levu era susu mai na lotu butobuto mera vakatokai mera lotu vaKarisito. E vakadonuya tale ga na lotu na ivakavuvuli e sega ni vakaivolatabu me baleta na Letoluvakalou.

Na ivakavuvuli me baleta na Letoluvakalou e vakavuna mera kaya e levu na lewenilotu ni Kalou o Jisu, e nanumi kina ni tina ni Kalou o Meri. Ena 431 G.V., era vakadonuya kina na matabose ni lotu e Efeso ni “Tina ni Kalou” o Meri. E tete na vakabauta ni kena sokaloutaki o Meri ni oti na bose qori. E yaco mera tokona kina na lotu o ira era susu ena lotu butobuto. Era tekivu vakayagataka na vakatakarakara kei na itaba kei Meri nira nanuma ni vakatayaloyalotaka qori na kalou yalewa ni vakatubukawa me vakataki Artemis (Diana, vei ira mai Roma) kei Isis.

E vakarota o Pope Sixtus III ena 432 G.V. me tara e dua na valenilotu me sokaloutaki kina na “Tina ni Kalou.” A tara volekata toka e dua na valenisoro ni nodra kalou yalewa ni vakasucu na kai Roma o Lucina. E kaya e dua na dauvola ivola ni valenilotu qori e dusia “nodra bosoka vata na lotu vaKarisito era vakaduavatataki ena veiliutaki vakaRoma na ivakavuvuli lasu me baleta na tina lagilagi kei na ivakavuvuli lasu me baleti Meri.”—Mary—The Complete Resource.

a Eso na lotu era vakavulica ni o Meri e tina ni Kalou. Era na rairai vakatokai koya me “Ranadi ni Lomalagi” se o Theotokos , na vosa vaKirisi qori e kena ibalebale o “koya e vakasucuma na Kalou.”