Ερωτήσεις από Αναγνώστες

Εφόσον η Αγία Γραφή δεν αναφέρει τις προπόσεις, γιατί αποφεύγουν οι Μάρτυρες του Ιεχωβά να συμμετέχουν σε αυτές;

Η πρόποση με ένα ποτήρι κρασί (ή κάποιο άλλο οινοπνευματώδες ποτό) αποτελεί παλιά και διαδεδομένη συνήθεια, μολονότι οι λεπτομέρειες μπορεί να διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Μερικές φορές εκείνοι που κάνουν την πρόποση τσουγκρίζουν τα ποτήρια τους. Αυτός που κάνει την πρόποση συνήθως ζητάει ή εύχεται να έχει κάποιο άτομο ευτυχία, καλή υγεία, μακροζωία και τα σχετικά. Οι άλλοι που συμμετέχουν στην πρόποση μπορεί να εκφράσουν τη συμφωνία τους ή να υψώσουν τα ποτήρια τους και να πιουν λίγο κρασί. Σε πολλούς, αυτό φαίνεται αβλαβές έθιμο ή κοινωνική αβρότητα, αλλά υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για τους οποίους οι Μάρτυρες του Ιεχωβά δεν συμμετέχουν σε προπόσεις.

Ο λόγος δεν είναι ότι οι Χριστιανοί δεν επιθυμούν να βρει κάποιος ευτυχία και να απολαμβάνει καλή υγεία. Το κυβερνών σώμα του πρώτου αιώνα ολοκλήρωσε μια επιστολή προς τις εκκλησίες με τη λέξη ἔρρωσθε, η οποία μπορεί να αποδοθεί «υγιαίνετε» ή «να είστε καλά». (Πράξεις 15:29) Επίσης, ορισμένοι αληθινοί λάτρεις έλεγαν σε ανθρώπινους βασιλιάδες: «Είθε να ζει ο κύριός μου . . . στον αιώνα» ή «Είθε να ζει ο βασιλιάς στον αιώνα».—1 Βασιλέων 1:31· Νεεμίας 2:3.

Ποια είναι, όμως, η προέλευση του εθίμου της πρόποσης; Η Σκοπιά 1 Ιανουαρίου 1968 (1 Απριλίου 1968, στην ελληνική), παρέθετε από την Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The Encyclopædia Britannica, 1910), Τόμος 13, σελίδα 121: «Το έθιμο να πίνουν “εις υγείαν” των ζώντων προέρχεται πιθανώτατα από την αρχαία θρησκευτική ιεροτελεστία να πίνουν για τους θεούς και τους νεκρούς. Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι έκαναν στα γεύματά των σπονδές στους θεούς των, και στα τελετουργικά συμπόσια έπιναν γι’ αυτούς καθώς και για τους νεκρούς». Η εγκυκλοπαίδεια πρόσθετε: «Στενά συνδεδεμένη με αυτά τα σχεδόν υπό μορφήν θυσίας έθιμα πόσεως πρέπει να είναι και η πόσις εις υγείαν των ζώντων».

Εξακολουθεί να ισχύει αυτό; Ο Διεθνής Οδηγός για το Αλκοόλ και τον Πολιτισμό (International Handbook on Alcohol and Culture), έκδοση 1995, λέει: «[Οι προπόσεις] είναι ενδεχομένως ένα μη θρησκευτικό κατάλοιπο των αρχαίων θυσιαστικών σπονδών κατά τις οποίες πρόσφεραν στους θεούς κάποιο ιερό υγρό: αίμα ή κρασί, σε αντάλλαγμα για μια ευχή, μια προσευχή που συνοψιζόταν με τα λόγια “μακροζωία!” ή “στην υγειά σου!”»

Βέβαια, το γεγονός ότι ένα αντικείμενο, ένα σχέδιο ή μια συνήθεια έχει ρίζες ή κάποιο παράλληλο στην αρχαία ψεύτικη θρησκεία δεν καθιστά πάντοτε τέτοια πράγματα απαγορευμένα για έναν αληθινό λάτρη. Πάρτε για παράδειγμα το ρόδι. Μια γνωστή Βιβλική εγκυκλοπαίδεια αναφέρει: «Το ρόδι φαίνεται επίσης ότι χρησιμοποιούνταν ως ιερό σύμβολο στις ειδωλολατρικές θρησκείες». Εντούτοις, ο Θεός είχε δώσει εντολή να τοποθετηθούν ρόδια φτιαγμένα από κλωστή στην άκρη του ενδύματος του αρχιερέα, ενώ ρόδια κοσμούσαν τους χάλκινους στύλους στο ναό του Σολομώντα. (Έξοδος 28:33· 2 Βασιλέων 25:17) Επίσης, η βέρα είχε κάποτε θρησκευτική σημασία. Εντούτοις, οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα δεν το γνωρίζουν αυτό και θεωρούν τη βέρα απλώς ένδειξη ότι κάποιος είναι παντρεμένος.

Τι ισχύει όσον αφορά τη χρήση κρασιού στα πλαίσια θρησκευτικών πράξεων; Λόγου χάρη, σε κάποια περίπτωση μερικοί κάτοικοι της Συχέμ που λάτρευαν τον Βάαλ «μπήκαν στον οίκο του θεού τους και έφαγαν και ήπιαν και καταράστηκαν τον Αβιμέλεχ», το γιο του Γεδεών. (Κριτές 9:22-28) Νομίζετε ότι ένας άνθρωπος όσιος στον Ιεχωβά θα συμμετείχε σε αυτή την οινοποσία, επικαλούμενος ίσως κάποιον θεό εναντίον του Αβιμέλεχ; Περιγράφοντας έναν καιρό κατά τον οποίο πολλοί στον Ισραήλ στασίασαν κατά του Ιεχωβά, ο Αμώς είπε:  «Ξαπλώνουν δίπλα σε κάθε θυσιαστήριο . . . και πίνουν στον οίκο των θεών τους το κρασί εκείνων στους οποίους έχει επιβληθεί πρόστιμο». (Αμώς 2:8) Θα συμμετείχαν οι αληθινοί λάτρεις σε κάτι τέτοιο, είτε το κρασί χυνόταν ως σπονδή στους θεούς είτε καταναλωνόταν στα πλαίσια της συγκεκριμένης εκδήλωσης; (Ιερεμίας 7:18) Ή μήπως θα ύψωνε ο αληθινός λάτρης ένα ποτήρι κρασί για να ζητήσει θεϊκή επενέργεια πάνω σε κάποιον ή ευλογημένο μέλλον για αυτόν;

Είναι ενδιαφέρον ότι οι λάτρεις του Ιεχωβά ύψωναν μερικές φορές τα χέρια τους και ζητούσαν μια καλή έκβαση. Ύψωναν τα χέρια τους στον αληθινό Θεό. Διαβάζουμε: «Στάθηκε ο Σολομών μπροστά στο θυσιαστήριο του Ιεχωβά . . . και άπλωσε τις παλάμες του προς τους ουρανούς· και είπε: “Ιεχωβά, Θεέ του Ισραήλ, δεν υπάρχει . . . Θεός όμοιος με εσένα, . . . και να ακούς εσύ στον τόπο της κατοίκησής σου, στους ουρανούς, να ακούς και να συγχωρείς”». (1 Βασιλέων 8:22, 23, 30) Παρόμοια, «ο Έσδρας ευλόγησε τον Ιεχωβά . . . και όλος ο λαός απάντησε: “Αμήν! Αμήν!” σηκώνοντας ψηλά τα χέρια του. Κατόπιν προσκύνησαν και πρόσπεσαν στον Ιεχωβά». (Νεεμίας 8:6· 1 Τιμόθεο 2:8) Είναι σαφές ότι αυτοί οι όσιοι άνθρωποι δεν ύψωναν τα χέρια στον ουρανό ζητώντας ευλογία από κάποιον θεό της τύχης.—Ησαΐας 65:11.

Σήμερα, πολλοί άνθρωποι που συμμετέχουν σε προπόσεις ίσως δεν πιστεύουν ότι επιζητούν την ανταπόκριση ή την ευλογία κάποιου θεού, αλλά ούτε μπορούν να εξηγήσουν γιατί υψώνουν τα ποτήρια τους προς τον ουρανό. Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι οι ίδιοι δεν σκέφτονται σε βάθος το ζήτημα δεν είναι λόγος για να νιώθουν οι αληθινοί Χριστιανοί υποχρεωμένοι να μιμούνται τις χειρονομίες τους.

Είναι πασίγνωστο ότι και σε σχέση με άλλα ζητήματα οι Μάρτυρες του Ιεχωβά απέχουν από χειρονομίες τις οποίες κάνουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Λόγου χάρη, πολλοί χρησιμοποιούν διάφορες χειρονομίες χαιρετώντας εθνικά σύμβολα ή σημαίες και δεν θεωρούν αυτές τις χειρονομίες πράξεις λατρείας. Οι αληθινοί Χριστιανοί δεν παρεμποδίζουν τέτοιου είδους χειρονομίες, αλλά οι ίδιοι προσωπικά δεν συμμετέχουν. Πολλοί Μάρτυρες, όταν γνωρίζουν πότε ενδέχεται να λάβει χώρα μια τέτοια τελετή, ενεργούν με διάκριση ώστε να μην προσβάλουν τους άλλους. Όπως και αν έχουν τα πράγματα, είναι αποφασισμένοι να μην κάνουν πατριωτικές χειρονομίες, οι οποίες δεν εναρμονίζονται με τη Γραφή. (Έξοδος 20:4, 5· 1 Ιωάννη 5:21) Σήμερα πολλοί ίσως δεν θεωρούν τις προπόσεις θρησκευτική χειρονομία. Ωστόσο, υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για τους οποίους οι Χριστιανοί δεν συμμετέχουν στις προπόσεις, οι οποίες έχουν θρησκευτική προέλευση και μπορούν ακόμα και τώρα να θεωρηθούν αίτημα για ευλογία από τον “ουρανό”, σαν να ζητάει κάποιος βοήθεια από μια υπερανθρώπινη δύναμη.—Έξοδος 23:2.