1. Pwata a éch ach sipwe anchangei ekkewe mettóch sise fen kúna? (Ppii ewe sasing lepoputáán ei lesen.)

 JIOWA a ngenikich eú liffang mi fókkun múrinné. Ina ach tufichin anchangei ekkewe mettóch sise fen kúna. Ena tufich a álisikich le mwétéresiti ekkewe mettóch mi múrinné lón mwachkkan me pwal akkóta manawach me ttiisenikich osukosuk. Jiowa a silei met epwe fis lón fansoun mwach, me a erenikich ekkóch me lein ekkewe mettóch sia tongeni mwétéresiti. Inaamwo ika sise tongeni kúner, nge sia tongeni anchangeer me lúkú pwe repwe wesewesen fis.​—2 Kor. 4:18.

2, 3. (a) Ifa usun ach tufichin anchang a tongeni álisikich? (b) Ikkefa ekkewe kapas eis repwe pélú me lón ei lesen?

² Pwúngún, fán ekkóch sia kan anchangei mettóch esap fókkun fis. Áwewe chék, emén kúkkún nengngin a tongeni anchangei an wawa emén nipisipiskon le changefetál. Ese tufich ena. Nge Hana, inen Samuel we a anchangei ekkewe sókkun mettóch mi tongeni wesewesen fis. A kan ekkekieki usun ewe rán lupwen epwe uwealó néún we ngeni ewe imwenfel mangaku pwe epwe álisi ekkewe souasor. Esap ina eú chék ttan. Ina met a fen  apwúngaló an epwe féri. Iwe, án Hana anchangei ena rán a apéchékkúla i pwe epwe apwénúetá an we pwon ngeni Jiowa. (1 Sam. 1:22) Iwe lupwen sia anchangei minne Jiowa a fen pwonei an epwe féri, sia anchangei ekkewe mettóch repwe wesewesen fis.​—2 Pet. 1:19-21.

³ Chómmóng me lein néún Jiowa kewe aramas lóóm lóóm ra anchangei met Jiowa a fen pwonei. Pwata a échitiir ar féri ena? Me pwata a échitikich ach anchangei nónnómun manawach lupwen án Kot kewe pwon repwe pwénútá?

4. Pwata Epel a tongeni anchangei met epwe fis lón mwachkkan me eáni ápilúkúlúkéch?

⁴ Epel, i ewe áeménún aramas a lúkú án Jiowa kewe pwon. A silei met Jiowa a ereni ewe serepenit mwirin án Atam me Efa tipis: “Üpwe afiukemi me ewe fefin, pwal mwirimwirum me mwirimwirin. Men epwe puri mökürom, nge en kopwe küw apilipilin pechen.” (Ken. 3:14, 15) Epel ese silei tichikin ifa usun epwe fis ena. Nge ese mwáál a ekiekifichi minne Kot a apasa. Neman Epel a ekieki, ‘Ié na epwe feiengaw ren ewe serepenit me álisi aramas ar repwe unuséch sefál?’ Epel a lúkú pwe minne Jiowa a pwonei epwe fókkun pwénútá, me lupwen a eáni eú asor, Jiowa a pwapwaiti.​—Álleani Keneses 4:3-5; Ipru 11:4.

5. Pwata án Enok anchangei ewe fansoun mwach a álisi?

⁵ Enok pwal i emén mi péchékkúl an lúkú Kot. A manaw lein ekkewe aramas mi ngaw mi eáni “kapas mi fokun ngau” fán iten Kot. Nge Enok a tipepwora me a afalafala ewe pwóróus seni Kot. A ereni ekkewe aramas pwe Jiowa epwe nieló ekkewe aramas mi ngaw. (Jut. 14, 15) Met a álisi an epwe féri ena? Neman Enok a anchangei ewe fansoun unusen fénúfan epwe masou ren aramas mi pwúng.​—Álleani Ipru 11:5, 6.

6. Mwirin ewe Noter, met eli Noa a ekieki usun?

⁶ Noa a lúkú Jiowa, iwe ese máló atun ewe Noter. (Ipru 11:7) Mwirin, pokiten an lúkú, a eáni asorun man ngeni Jiowa. (Ken. 8:20) Mwirin ewe Noter, fénúfan a pwal ngawóló sefál. Nimrot a poputá nemenem me a mochen pwe aramas repwe ú ngeni Jiowa. (Ken. 10:8-12) Nge Noa a akkamwéchú péchékkúlen an lúkú. I a usun chék Epel, a lúkúlúk pwe Kot epwe amóeló tipis me máló lón mwachkkan. Neman Noa a pwal ekieki usun ewe fansoun lupwen esap chúen wor sounemenem mi kirikiringaw. Pwal kich sia tongeni anchangei ena fansoun mi múrinné, ewe a fókkun arap iei!​—Rom 6:23.

7. Met Apraham, Isaak, me Jakop ra tongeni mwétéresiti?

⁷ Apraham, Isaak, me Jakop ra tongeni anchangei eú fansoun mi nóm mwer mi fókkun múrinné. Jiowa a pwon ngeniir pwe aramas seni mwú meinisin repwe kúna feiéch seni ‘mwirimwirir’ kewe. (Ken. 22:18; 26:4; 28:14) Kot a pwal pwon ngeniir pwe ar we famili epwe wiliti eú mwú mi chóchó me repwe nónnóm lón ewe Fénúen Pwon mi lingéch. (Ken. 15:5-7) Pokiten Apraham, Isaak, me Jakop ra silei pwe án Jiowa kewe pwon repwe pwénútá, iwe a tongeni fataffatéch lón ar anchang pwe usun itá mwirimwiriir kewe ra fen fénúeni ena fénú. Ren enletin, seni ewe fansoun Atam me Efa ra tipis, Jiowa a álisi néún kewe chón angang mi tuppwél le weweiti pwe aramas repwe unuséch sefál.

8. Met a álisi Apraham an epwe péchékkúl an lúkú me álleasochis?

⁸ Pokiten a péchékkúl án Apraham lúkú,  iwe a álleasochisi Jiowa pwal mwo nge lón ekkewe fansoun mi áweires ngeni. A tongeni fataffatéch án Apraham me pwal ekkewe ekkóch aramas mi tuppwél anchangei ekkewe mettóch Jiowa a pwonei, inaamwo ika ekkena pwon rese pwénúetá lupwen ra chúen manaw. Paipel a erá: “Ra küna ekewe mettoch me toau o ra pwapwa rer.” (Álleani Ipru 11:8-13.) Apraham a silei pwe Jiowa a fen apwénúetá meinisin an kewe pwon lóóm, iwe a lúkúlúk pwe meinisin an kewe pwon repwe pwal pwénúetá.

9. Ifa usun án Apraham lúkúlúk wóón án Jiowa kewe pwon a álisi?

⁹ Pokiten Apraham a lúkúlúk wóón minne Jiowa a fen pwonei ngeni, iwe a sópweló le apwénúetá minne Jiowa a ereni. Áwewe chék, a likitaló imwan we lón ewe telinimw itan Ur, me lón unusen manawan a chék nóm lón tento nge esap telinimw. A silei pwe ekkewe telinimw únúkkún resap tongeni nóm tori feilfeiló pún néúr kewe sounemenem rese angang ngeni Jiowa. (Jos. 24:2) Nge i a fen mwétéresiti ewe fansoun Jiowa me an we mwú epwe nemeni unusen fénúfan tori feilfeiló. Ena mwú ina “ewe telinimw Kot a föri liosun o aüetä, ewe telinimw a wor longolongun esap tongeni tala.” (Ipru 11:10) Apraham, Epel, Enok, Noa, me pwal ekkewe ekkóch, ra lúkú pwe epwe wor manawsefál. Iteiten ar ekieki usun manawer lón ewe fénúfan mi lingéch tori feilfeiló, ar lúkúlúk wóón Jiowa a péppéchékúleló.​—Álleani Ipru 11:15, 16.

10. Pwata a éch án Sara mwétéresiti fansoun mwan?

¹⁰ Pwúlúwen Apraham we itan Sara, a péchékkúl an lúkú án Jiowa kewe pwon. Pwal mwo lupwen a 90 ierin nge esaamwo wor néún, a mwétéresiti ewe fansoun lupwen epwe wor néún. Sara a pwal mwo nge tongeni anchangei lupwen mwirimwirin kewe repwe wiliti eú mwú mi chóchó. (Ipru 11:11, 12) Pwata a tongeni lúkúlúk pwe epwe fis ena? Pún Jiowa a fen ereni pwúlúwan we: “Üpwe afeiöchü Sara, nge üpwe ngonuk eman ät me ren. Ewer, üpwe afeiöchü pwe epwe inelapen chomong ainang, epwe pwal wor king me lein mwirimwirin kana.” (Ken. 17:16) Sara a néúni emén át, Isaak, usun chék met Jiowa a fen pwonei. Ena manaman a alúkúlúkú ngeni pwe meinisin án Jiowa kewe pwon repwe pwénúetá. Kich sia pwal tongeni apéchékkúla ach lúkú lupwen sia anchangei meinisin ekkewe mettóch mi múrinné Jiowa a fen pwon ngenikich.

11, 12. Met a álisi Moses le apéchékkúlaló an tong ngeni Jiowa?

¹¹ Moses a pwal lúkú án Jiowa kewe pwon. A mááritá lón Isip, lón imwen ewe king Farao. Nge pokiten Moses a tongei Jiowa lap seni meinisin, iwe ese achocho an epwe wéúéch are wor an manaman. A rongorong usun Jiowa seni seman kewe me inan chón Ipru, chókkewe ra áiti ngeni án Jiowa pwon pwe epwe angasaaló chón Ipru seni ar fétek me epwe ngeniir ewe Fénúen Pwon. (Ken. 13:14, 15; Eks. 2:5-10) Lapólóón án Moses anchangei ekkena pwon, pwal ina péchékkúlelóón an tongei Jiowa.

¹² Ewe Paipel a erenikich met Moses a kan ekkekieki: “Ren än Moses lükü, esap mochen an epwe iteni nöün nöün ewe king föpwül lupwen an mwän. A filätä an epwe eti nöün Kot kewe aramas le riaföü, lap seni an epwe pwapwaiti tipis lon ekis chök fansoun. A ekieki pwe an küna itengau fän iten ewe Mesaia a aüchea seni wöün Isip, pun a nenengeni ewe liwin epwe angei me mürin.”​—Ipru 11:24-26.

13. Pwata án Moses ekkekieki usun án Jiowa kewe pwon a álisi?

 ¹³ Ese mwáál Moses a ekiekifichi án Jiowa we pwon an epwe angasaaló ekkewe chón Ipru seni ar fétek. A pwal usun chék ekkóch néún Jiowa kewe chón angang, pún a pwal silei pwe Jiowa epwe angasaaló meinisin aramas seni máló. (Hiop 14:14, 15; Ipru 11:17-19) Iwe, Moses a weweiti úkúkún án Jiowa tongei aramas. Pokiten ena, a péppéchékúleló án Moses tongei Jiowa me an lúkúlúk wóón i. A álisi i an epwe sópweló le angang ngeni Jiowa lón ánein manawan. (Tut. 6:4, 5) Moses ese pwal niwokkus lupwen Farao a ekiekin nieló. A silei pwe Jiowa epwe efeiéchú lón mwachkkan.​—Eks. 10:28, 29.

14. Met ekkóch aramas ra anchangei usun mwachkkan?

¹⁴ Chómmóng ra ekieki usun fansoun mwach me ra anchangei ekkewe mettóch resap fókkun tongeni fis. Áwewe chék, ekkóch aramas mi fókkun wéúngaw ra kan anchangei pwe repwe wéúéch me esap chúen wor met repwe aúreki. Nge ewe Paipel a erá pwe manawen aramas lón án Satan ei ótót epwe chék “masou ren angang me weires.” (Kölf. 90:10) Ekkóch aramas ra anchangei pwe eú mwúún aramas epwe pwákini ar kewe osukosuk. Nge Paipel a erá pwe án Kot we chék Mwú epwe tongeni féri ena. (Tan. 2:44) Pwal chómmóng aramas ra ekieki pwe ei ótót epwe chék nómoffóchóló, nge Paipel a erá pwe Kot epwe ataieló ei ótót mi ngaw. (Sef. 1:18; 1 Joh. 2:15-17) Aramas mi anchangei ekkena sókkun mettóch ese tipeeú ngeni minne Jiowa a tipeni, repwe fókkun lichippúng.

15. (a) Pwata a échitikich ach anchangei minne Kot a pwon ngenikich usun mwachkkan? (b) Ifa eú me lein ekkewe mettóch ka mwétéresiti?

¹⁵ Jiowa a pwonei ngenikich eú fansoun mi amwarar lón mwachkkan. Lupwen sia ekieki usun ena fansoun, sia meefi fókkun pwapwa me sia tongeni angei ewe pwora mi lamot ngenikich pwe sipwe sópweló ach angang ngeni i. Ka tongeni anchangei óm féri ekkewe mettóch Jiowa a pwon ngonuk, inaamwo ika kopwe manaw lón láng are fénúfan? Ika ka mwétéresiti óm kopwe manaw tori feilfeiló wóón fénúfan, anchangei pwe oua angangfengen me chiechiom kewe pwe ei fénúfan epwe wiliti eú leeni mi lingéch. Chókkewe mi emmweni ei angang ra ekiekiuk. Me meinisin chienom kewe ra tongei Jiowa, usun chék en. Kese chúen semmwen, a watte óm péchékkúl, me ese chúen wor met ka aúreki. Ka pwapwa pokiten ka tongeni áeá tufichum le álisi ekkewe ekkóch me epwe elingaaló Jiowa. Neman ka pwal mwo nge wisen áiti ngeni ekkewe aramas mi manawsefál usun Jiowa. (Joh. 17:3; Föf. 24:15) Lupwen ka anchangei ekkeei esin mettóch, esap ina eú chék ttan. Epwe wesewesen fis ekkena mettóch meinisin pún Paipel a fen kapas usur.​—Ais. 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22.

16, 17. Pwata a múrinné ach sipwe fós usun ekkewe mettóch Jiowa a pwonei pwe repwe fis lón fansoun mwach?

¹⁶ Lupwen sia ereni chienach kewe Chón Kraist minne sia mochen féri lón ewe ótót sefé, sia álillisfengen pwe epwe fataffatéch ngenikich minne sia anchangei usun ena fansoun mi amwarar. Pwúngún, saminne sia tichikin silei met emén me emén leich epwe féri. Iwe nge, lupwen sia pwóppwóróusfengen usun minne sia mwétéresiti, sia pwáraatá ach lúkú minne Jiowa a fen pwonei. Ren ena mettóch, sia apéchékkúlafengenikich pwe sipwe sópweló le angang ngeni  Jiowa lón fansoun weires, usun chék met aposel Paulus me chienan kewe Chón Kraist lón Rom ra féri.—Rom 1:11, 12.

¹⁷ Lupwen ka ekieki usun ekkewe mettóch Jiowa a pwonei fán iten mwachkkan, iwe epwe kisikisiló óm aúreki óm kewe pwisin osukosuk. Fán eú, Petrus a lólilen me a ereni Jesus: “Nengeni, äm aia likitala meinisin o tapwela mürum. Iwe, met liwin aipwe angei?” Jesus a mochen pwe Petrus me ekkewe pwal ekkóch chón káé mi nóm ren repwe ekieki usun ekkewe mettóch mi amwarar ra tongeni féri lón mwach. A ereniir: “Lupwen Nöün Aramas epwe mot lon an lenien motun king mi ling lon fansoun mettoch meinisin repwe försefäl, mürin ämi mi tapwela müri oupwe pwal mot won engol me ruu lenien motun king, pwe oupwe nemeni ekewe engol me ruu ainangen Israel. Iwe, iteiten eman me eman mi likitala imwan, ika pwiin, ika fefinan, ika saman, ika inan, ika nöün, ika fanüan fän itei epwe angei liwinin fän ipükü lap seni, epwe pwal angei manau esemüch.” (Mat. 19:27-29) Iwe Petrus me ekkewe pwal ekkóch chón káé ra tongeni anchangei ar fiti Jesus le nemenem seni láng me ákkálisi ekkewe aramas mi álleasochis wóón fénúfan pwe repwe unuséchúló.

18. Pwata a échitikich ach sipwe anchangei ewe fansoun Kot epwe apwénúetá minne a pwonei?

¹⁸ Sia fen káé met a álisi néún Jiowa kewe chón angang pwe epwe péchékkúl ar lúkú. Epel a anchangei usun án Jiowa we pwon fán iten eú fansoun mi múrinné, me pokiten an lúkúlúk wóón ena, a apwapwaai Jiowa. Apraham a anchangei ewe fansoun lupwen epwe pwénútá án Jiowa kewe pwon usun ewe ‘mwirimwir,’ iwe a álleasochisi Jiowa pwal mwo nge lupwen mi weires ngeni. (Ken. 3:15) Moses a mwétéresiti ewe liwin epwe angei Jiowa a pwon ngeni, me an féri ena a álisi an epwe tongei Jiowa me tuppwél ngeni. (Ipru 11:26) Lupwen sia anchangei ewe fansoun Jiowa epwe apwénúetá mettóch meinisin a pwonei, ach lúkú me tong ngeni i a péchékkúleló. Lón ewe lesen mwirin ei, sipwe káé usun pwal eú alen ach sipwe tongeni áeá ach tufichin anchang.