Morag dili pa dugay nga nagkugos ka sa imong anak. Pero karon hapit na siyang magtin-edyer—bata pa gihapon pero motungtongay na sa pagkahingkod nga gitawag sa Iningles ug puberty.

Unsaon nimo pagtabang sa imong anak sa pag-atubang niining makalibog ug lisod nga kausaban paingon sa seksuwal nga pagkahingkod?

Ang pagkaulitawhay o pagkadalagita may kaugalingong panahon. Kini mahimong magsugod sa edad nga otso o mga 15. “Ang pagsugod sa pagkaulitawhay o pagkadalagita dili magkaparehas,” nag-ingon ang librong Letting Go With Love and Confidence.

Ang pagkaulitawhay o pagkadalagita makapabalaka. Ang mga ulitawhay o dalagita sensitibo kon unsay pag-isip sa uban kanila. “Mabalak-on ko sa akong panagway ug paglihoklihok,” miingon si Jared. * “Kon kauban ko sa uban, maghunahuna ko basig dili ko normal sa ilang panan-aw.” Mawala ang kompiyansa sa kaugalingon kon tugkan ug bugasbugas. “Daw giatake ang akong nawong!” matod sa 17 anyos nga si Kellie. “Naghilak ko kaniadto kay gibatian ko sa akong nawong.”

Ang sayo nga pag-ulitawhay o pagdalagita may mga hagit. Tinuod kini ilabina sa mga dalagita, nga lagmit sungogon kon mamukol ug magsugod nag ka porma ang lawas. “Posibleng makadani silag atensiyon sa mga lalaking tin-edyer nga lagmit nakaagi nag pagpakigsekso,” nag-ingon ang librong A Parent’s Guide to the Teen Years.

Ang pagkatin-edyer wala magpasabot ug pagkahingkod. “Ang mga binuang nabugkos sa kasingkasing sa usa ka bata,” nag-ingon ang Proverbio 22:15. Ang panahon sa pagkaulitawhay o pagkadalagita dili makausab niana. Ang usa ka tin-edyer tingali hingkod nang tan-awon, pero kana “wala magpasabot nga siya makahimo nag maayong mga desisyon, responsable, may pagpugong sa kaugalingon, o [makapakitag] ubang timaan sa pagkahingkod,” matod pa sa librong You and Your Adolescent.

Hisgoti ang bahin sa pagkaulitawhay ug pagkadalagita una pa kini magsugod. Sultihi ang imong anak kon unsay mahitabo, ilabina kon bahin sa pagregla (sa babaye) ug paggawas sa tulos samtang natulog (sa lalaki). Lahi sa anam-anam nga kausaban sa lawas dihang hapit nang magtin-edyer, kana kalit lang motungha ug makalibog ug makapahadlok pa gani. Sa maghisgot niini, magmapositibo—nga ang ilang nasinatian maoy sinugdanan sa makaayo nga kausaban paingon sa pagkahingkod.—Prinsipyo sa Bibliya: Salmo 139:14.

Ayaw paglipodlipod. “Sa nakig-estorya nako ang akong ginikanan bahin sa pagkaulitawhay, dili sila prangka,” matod pa ni John. “Maayo untag prangka sila.” Ingon usab niana ang gibati sa 17 anyos nga si Alana. “Gipasabot ni Mama kanako kon unsay nagakahitabo sa akong lawas,” miingon siya, “pero maayo untag iya kong gitabangan aron masagubang ko ang akong emosyon.” Ang punto? Bisag bakikaw kining hisgotan, isulti sa imong anak ang tanan nga angay niyang mahibaloan.—Prinsipyo sa Bibliya: Buhat 20:20.

Pagsuknag mga pangutana nga makasugod ug panag-estorya. Aron maaghat silang makig-estorya, hisgoti una ninyo ang mga kasinatian sa uban. Pananglitan, mahimo nimong pangutan-on ang imong dalagita, “May klasmet ka ba nga naghisgot nga siya nagregla na?” “Sungogon ba sa uban kadtong mga sayo nga nagregla o namukol?” Mahimo nimong pangutan-on ang imong ulitawhay, “Ang mga bata ba manungog niadtong wala pay kausaban sa lawas nga nag-ulitawhay na?” Dihang maghisgot sila nga ang uban nakasinati nag kausaban sa lawas, basin mosulti na sab sila sa ilang gibati ug nasinatian. Kon mosulti na sila, sunda ang tambag sa Bibliya: “Magmaabtik sa pagpaminaw, magmahinay sa pagsulti.”—Santiago 1:19.

Tabangi ang imong anak nga makaugmad ug ‘praktikal nga kaalam ug katakos sa panghunahuna.’ (Proverbio 3:21) Dili lang kausaban sa lawas ug emosyon ang nalangkit sa pagkaulitawhay ug pagkadalagita. Niining panahona ang imong anak medyo makapanimbangtimbang na nga makatabang kaniya sa paghimog maayong desisyon sa mahingkod na. Pahimusli kining higayona sa pagtudlo kaniya ug maayong mga prinsipyo.—Prinsipyo sa Bibliya: Hebreohanon 5:14.

Ayawg surender. Daghang batan-on daw maulaw sa pagsulti sa ilang ginikanan bahin sa pagkaulitawhay ug pagkadalagita, pero ayaw pagtuo nga dili sila interesado. “Ang mga ulitawhay ug dalagita nga daw dili interesado, gilaay, maulaw, o nagpalingoglingog tingali namati diay,” nag-ingon ang librong You and Your Adolescent.