“Migabii Lag Kalit Bisag Adlawng Dako”

TINAMPO SA MAGSUSULAT SA PAGMATA! SA BENIN

“HASKANG NINDOTA OY! Milyon-milyon ang Nahingangha sa Pag-eklipse sa Adlaw,” nag-ingon ang ulohan sa mantalaang Daily Graphic sa Ghana liwas sa bug-os nga eklipse sa adlaw niadtong Marso 29, 2006. Ang eklipse, nga unang nakita sa sidlakang tumoy sa Brazil, miagi sa Atlantiko sa mga 1,600 kilometros por ora, ug misugod pagkuyanap sa mga nasod sa Ghana, Togo, ug Benin sa mga alas 8:00 s.b. Unsa may nahitabo niining mga nasora sa Kasadpang Aprika?

Dihay bug-os nga eklipse sa Ghana niadtong 1947. Si Theodore, nga niadtong higayona 27 pa ang edad, nahinumdom: “Daghan niadtong panahona wala pa gyod makakitag eklipse, busa sila wala gayoy hanaw kon unsa kini. Gani, ang mga tawo nakaingon nga ‘migabii lag kalit bisag adlawng dako.’”

Gipahibalo ang mga Tawo

Gipasidan-an sa mga awtoridad ang mga tawo nga magbantay sa pagtutok sa adlaw panahon nga mag-eklipse. Ang nindot nga mga poster sa Togo nagpasidaan: “Ampingi ang imong mga mata! Peligro nga mabuta ka!”

Duha ka sugyot ang gihatag sa gobyerno. Una, ayawg gawas sa balay ug tan-awa lang kini diha sa telebisyon. Ikaduha, kon motan-aw ka niini sa gawas, pagsul-ob ug sunglass. Minilyon ang nanan-aw sa telebisyon ug sa kompiyuter aron makita kining nindot kaayong pagpahipi sa adlaw. Apan dili gayod makuha niini ang reaksiyon sa mga tawo una pa ug sa mag-eklipse na. Atong buhion kini pag-usab.

Nagkakulbahinam ang Kahimtang

Alang sa tanan, morag ordinaryong buntag lang kini sa Kasadpang Aprika​—ang adlaw tandang kaayo ug ang kalangitan walay panganod. May eklipse ba kahang mahitabo? Samtang nagpaabot sa gitakdang oras sa eklipse, ang mga tawo nga didto sa gawas nagsul-ob ug sunglass nga nagtan-aw sa kalangitan. Ang uban nakigsulti sa cell phone nga nangutana sa ilang mga higala sa ubang dapit kon unsay ilang nakita.

Kapin 350,000 kilometros sa ibabaw, ang bulan, bisag dili pa makita sa primero, nagkaduol na sa adlaw. Sa kalit, natabonan niinig gamay ang adlaw. Kulbahinam kaayo ang talan-awon sa dihang namatikdan sa mga tawo nga ang adlaw anam-anam nang natabonan.

Sa unang oras, ang nanan-aw wala makamatikod ug mga kausaban sa ilang palibot. Apan, sa dihang ang adlaw hapit nang matabonan sa bulan, ang asul nga kalangitan mingiob. Ang panahon mibugnaw. Ang mga suga sa dalan misiga samtang mingitngit ang kabuntagon. Wala nay nagkisaw sa kadalanan. Nanira ang mga tindahan. Ang kalanggaman mihunong sa  pag-awit, ug ang mga mananap nangandam sa pagpangatulog. Ang kangitngit anam-anam nga mikuyanap. Dayon mihari ang kangitngit, ug kalit mihilom ang tanan.

Dili Gayod Malimtang Pagkuyanap sa Kangitngit

Ang kabituonan misugod sa pagpangidlap-kidlap. Ang nagsidlak nga purong-purong sa adlaw misihag palibot sa itom nga bulan. Dihay mga puntik-puntik sa kahayag, nga gitawag ug Baily’s Beads, a nga nanidlak sa kilid sa bulan samtang gidan-agan sa nanglusot nga kahayag sa adlaw ang kawalogan ug kabukiran sa bulan. Ang nagsabwag nga sidlak sa adlaw migilak-gilak nga samag bato sa singsing nga brilyante. Ang kolor nga pink ug rosas nagpangidlap duol sa purong-purong sa adlaw. “Kini ang kinanindotan sa tanan nga akong nakita sukad​—nga wala nay makalabaw pa sa katahom,” miingon ang usa nga nakakita.

Ang bug-os nga kangitngit miabot ug tulo ka minutos. Dayon migitib ang adlaw. Ang mga tawo namakpak. Mihayag ang kalangitan ug nagpahipi ang kabituonan. Ang makapanglimbawot nga kangitngit nawala samag gabon sa kabuntagon.

Ang bulan maoy “usa ka matinumanong saksi sa kalangitan.” Busa matag-an mga gatosan ka tuig nga abante kon kanus-a mahitabo pag-usab ang mga eklipse. (Salmo 89:37) Ang Kasadpang Aprika naghulat ug halos 60 ka tuig ayha pa nakakita niini nga eklipse. Ang sunod nga eklipse sa Kasadpang Aprika mahitabo sa tuig 2081. Tingali makahigayon ka sa pagtan-aw ug nindot kaayong eklipse sa imong dapit sa dili madugay.

[Footnote]

[Kahon/​Hulagway sa panid 29]

Diha bay Nahitabong Eklipse sa Adlaw Dihang Namatay si Jesus?

Ang Marcos 15:33 miingon: “Sa dihang ikaunom na nga takna, ang kangitngit mitabon sa tibuok nga yuta hangtod sa ikasiyam nga takna.” Kining tulo ka oras nga kangitngit, gikan sa udto hangtod sa alas 3:00 s.h., maoy milagro. Dili mahitabong eklipse kadto sa adlaw. Una, ang kinadugayang eklipse sa adlaw sa bisan haing dapit sa yuta moabot ug pitog-tunga ka minutos. Ikaduha, si Jesus namatay sa ika-14 nga adlaw sa bulan sa Nisan. Ang unang adlaw sa Nisan mahibaloan tungod kay lunod ang bulan, nga niining panahona ang bulan anaa taliwala sa yuta ug sa adlaw nga makapahinabog eklipse. Pag-abot sa ika-14ng adlaw sa Nisan, ang bulan nakatuyok nag katunga sa agianan niini. Niining panahona ang yuta anaa na taliwala sa adlaw ug sa bulan, diin, imbes matabonan sa bulan ang adlaw, ang kahayag sa adlaw modan-ag hinuon sa bulan. Busa, makita ang takdol nga bulan, nga maayo kaayong panahon sa pagsaulog sa Memoryal sa kamatayon ni Jesus.

[Hulagway]

Kanunay gayod nga magtakdol ang bulan sa Nisan 14

[Diagram/​Hulagway sa panid 28, 29]

(Alang sa aktuwal nga pagkahan-ay, tan-awa ang publikasyon)

Ang giagian sa eklipse

●

⇧

●

⇧

●

⇧ APRICA

BENIN ●

⇧

TOGO ●

⇧

GHANA ●

⇧

●

⇧

●

⇧

●

⇧

●

⇧

●

[Credit Line]

Map: Based on NASA/​Visible Earth imagery

[Hulagway sa panid 28]

Ang bug-os nga eklipse niadtong Marso 29, 2006

[Hulagway sa panid 28]

Ang mga tawo migamit ug sunglass sa pagtan-awg eklipse