Go long ol haf insaed long hem

Go long lis blong ol haf

Samting We Yunives i Soem

Samting We Yunives i Soem

Ol astronoma oli stap sapraes yet long ol samting long yunives. Mo oli gohed blong wokem ol tul we oli gud moa blong stadi long olgeta. ?Oli faenemaot wanem?

Ol samting long yunives oli oganaes gud. Wan atikol long magasin ya Astronomy, i se: “Ol galaksi oli no stap olbaot nomo long skae, be oli stap long oda folem wan paten.” ?Olsem wanem hemia i posibol? Ol saentis oli bilif se maet wan dak mata (dark matter) we yumi no save luk, i kontrolem olgeta. Mo oli talem se dak mata ya i olsem “wan lada we yumi no save luk . . . we i sapotem ol galaksi mo ol grup blong galaksi we oli kolem ol klasta mo supaklasta . . . blong oli stap long stret ples blong olgeta.”

?Wanem i mekem se yunives i oganaes gud olsem? ?Yu ting se i save kamaot olsem nomo we i nogat wan man i wokem? Makem tok we Allan Sandage i talem. Man ya i bilif long God mo i “wan long ol beswan astronoma long ol yia 1900.”

Hem i se: “I no posibol blong evri samting long spes i kamaot olsem nomo we i nogat wan i oganaesem.”

Yunives i stret nomo blong i gat laef long hem. Tingbaot samting we ol saentis oli kolem se weak force o wan fos we i no strong. Fos ya i mekem se san i stap laet oltaem long sem level. Sipos fos ya i godaon smol, bambae i nogat san mo sipos i go antap smol, bambae san i lus longtaem finis.

I gat plante long ol fos olsem we yumi dipen long olgeta blong laef. Wan man blong raetem ol save blong sayens, Anil Ananthaswamy, i talem se sipos wan long ol fos ya i jenis smol, “bambae ol sta, ol planet, mo ol galaksi oli no save fom. Bambae i no posibol blong ol samting i laef.”

I gat wan ples long yunives we i stret long ol man. Wol ya i gat inaf wota mo stret atmosfia, mo saes blong mun i stret blong mekem se wol i balens gud. National Geographic i talem se: “Plante samting we i mekemap geology, ecology, mo biology raon long yumi, i mekem se bigfala ston ya hemia wol, i stret nomo blong man i save laef long hem.” *

Wan man i raetem se sola sistem blong yumi “i stap hem wan,” i no joen wetem ol narafala sta long galaksi blong yumi. Samting ya i mekem se i save gat laef long wol ya. Sipos yumi stap klosap moa long ol narafala sta long galaksi blong yumi, o yumi stap afsaed olgeta, bambae rediesen i kilim yumi. Be yumi stap long sefples, we ol saentis oli kolem “galactic habitable zone.”

Fisiksis ya Paul Davies we i gat save long yunives mo ol narafala samting, i talem se: “Mi no save bilivim se yumi stap laef long yunives ya from laki nomo, o from wan aksiden long histri, o from wan bigfala bang long spes. Laef long ples ya i mas folem wan plan.” Davies i no tijim se God i krietem yunives mo man, be i luk olsem se yunives mo wol i gat disaen blong hem we i mekem se i save gat laef. ?Wanem tingting blong yu, yu ting se wan man i disaenem?

^ par. 8 Atikol ya long National Geographic i no blong talem se God i wokem wol mo ol man, be hem i blong tokbaot nomo se wol blong yumi i stret blong ol man i laef long hem.