Ifingamwafwa Inshita ya Kuleka Ukuya ku Mweshi nga Yafika
“Naleba no bulanda, nshaleishiba ne calelenga ukuti ndeumfwa ifyo. Nalelila kabili nalemona kwati nalafulungana.”—E fyalandile ba Rondro abali ne myaka 50. *
“Kuti nga wabuuka ulucelo wasanga ifintu mu ng’anda fili fye cimbi cimbi. Ulefilwa no kusanga apo wabikile icintu mu ng’anda yobe. Watendeka no kulafilwa ukucita ifintu ifyo kale calekwangukila ukucita ukwabula no kwishiba icilelenga ukuti ifintu fibe ifyo.”—E fyalandile ba Hanta, abali ne myaka 55.
ICALELENGA aba banamayo ukulaumfwa ifi te kulwala iyo. Lelo ifyo balepitamo, e ficitikila abanakashi inshita ya kuleka ukuya ku mweshi nga ilepalama nelyo ubufyashi nga buli mupepi no kupwa. Bushe na imwe iyi nshita naipalama? Nelyo bushe yalifika? Nampo nga yalifika nelyo iyo, ukwishiba ifingi pali ili lyashi kuti kwaafwa imwe ne fibusa fyenu ukwishiba ifya kucita nga mwatendeka ukukwata amafya banamayo bakwata ilyo inshita ya kuleka ukuya ku mweshi yafika.
Inshita ya Kuleka Ukuya ku Mweshi nga Ilepalama
Banamayo abengi batendeka ukumfwa ukuti inshita ya kuleka ukuya ku mweshi yalafika ninshi bali mu myaka ya ba 40 e lyo bambi ninshi nabafisha ne myaka 60. Abengi baya baleleka panono panono. Pa mulandu wa kuti ama hormone tayalepangwa ukulingana ne fyo yafwile ukupangwa, namayo kuti atendeka ukucilaukila ukuya ku mweshi, e lyo limbi kuti atendeka ukulaya ku mweshi pa nshita iyo ashifwile ukuya e lyo no kulafuma umulopa uwingi sana. Kwaba na banamayo bamo abaleka fye pa muku umo. *
Icitabo ca Menopause Guidebook citila: “Ifyo banamayo bapitamo nga bali mu kuleka ukuya ku mweshi filapusanapusana. Abengi balomfwa sana ukukaba no kufuma ilibe e lyo bamo nga baumfwa sana ukukaba, pa numa balomfwa impepo.” Ifi banamayo bapitamo filalenga balefilwa ukulaala bwino no kukanakwata amaka. Bushe papita imyaka inga pa kuti namayo aleke ukukwata aya mafya? Icitabo cimo cine catile: “Banamayo bamo balomfwa sana ukukaba no kupiba pa mwaka uutuntulu nelyo ibili. Kabili kwaba nabacula pa myaka iingi e lyo banamayo abanono fye e batwalilila ukucula mpaka fye bakota.” *
Na kabili namayo nalimo kuti aleba sana no bulanda e lyo limbi kuti aleba fye uwakalipa no kulafwaya ukulila. E lyo kuti alefilwa ukubika amano ku fintu kabili kuti aba sana ne cilafi. Icitabo ca The Menopause Book citila, “Ilingi namayo te kuti apite mu mafya yonse ayo abanakashi bapitamo inshita ya kuleka ukuya ku mweshi nga yafika.” Bamo te kuti bakwate sana aya mafya e lyo bambi tabakwata no kukwata.
Ifingamwafwa
Kwaliba ifintu fimo ifyo namayo engalacita ifingamwafwa ukucefyako amafya tulandilepo. Ku ca kumwenako, ukuleka ukupeepa fwaka kuti kwamwafwa ukuleka ukulaumfwa sana ukukaba. Na kabili, ukucefyako nelyo ukuleka fye ukunwa ubwalwa, ne fya kunwa ifyabamo kafeni pamo nga kofi na masamba yamo ayo bapangila tii, kuti kwamwafwa. E lyo kabili ukuleka ukulya ifya kulya ifyo babikilemo ama sipaisi ayalenga ifya kulya ukununkila e lyo ne fyalowa nako kwalyafwa banamayo abengi ukuleka ukumfwa sana ukukaba no kufuma ilibe. Na lyo line, calicindama ukulalya ifya kulya ifyakumanina pa kuti tamulebulisha fimo mu mubili.
Ukutukusha umubili nako kuti kwaafwa sana abalecula na mafya yesa inshita ya kuleka ukuya ku mweshi nga yafika. Ku ca kumwenako, kuti kwayafwa namayo ukulalalako utulo kabili kuti kwacefyako ubwafya bwa kufulwafulwa. Na kabili, ukutukusha umubili kuti kwamwafwa ukukosha amafupa no kuba no bumi ubusuma. *
Mulelandapo
Ba Rondro abo tulandilepo kale batile: “Te kwesha ukulafwila mu kati. Nga mule-ebako ifibusa tabakasakamane sana nga bamona mwayaluka muli fimo. Na kuba, cikabafwa ukwishiba bwino ifilemucitikila kabili bakalamulangulukilako.” Pali 1 Abena Korinti 13:4 patila: “Mu kutemwa mwaba ukushishimisha ne cikuuku.”
Na kabili, banamayo abengi ukubikako fye na balya abaleumfwa ububi pa mulandu wa kupwa kwa bufyashi balasansamuka nga bapepa kuli Lesa. Baibolo itweba ukuti: ‘Lesa alatusansamusha mu macushi yesu yonse.’ (2 Abena Korinti 1:4) Cimbi icifwile ukumusansamusha ca kuti amafya banamayo bakwata ilyo umubili ulealuka nga ca kuti inshita ya kuleka ukuya ku mweshi yafika, tayatwalilila. Mu kupita kwa nshita, banamayo abaisakamana bwino balaba ne nsansa no kuipakisha ubumi pa myaka iingi.
^ para. 2 Te mashina yabo.
^ para. 6 Badokota batila namayo nga apishapo umwaka uutuntulu ukwabula ukuya ku mweshi, ninshi e lyo bengatila nalekelela ukuya ku mweshi.
^ para. 7 Amalwele yamo pamo nga ubulwele bulenga umuntu akwata icibukulo e lyo no muti umo umo kuti fyalenga namayo ukulaumfwa sana ukukaba no kupiba. Kanshi kuti cawama ukufwailisha icilelenga muleumfwa ifyo ilyo tamulasondwelela ukuti muli mu kuleka ukuya ku mweshi.
^ para. 11 Pa kwafwa abalepita muli ubu ubwafya, badokota balapeelako banamayo ifyo umubili ukabila pa kuti babe no bumi ubusuma, umuti wa kwafwa umubili ukupanga ama hormone, ne miti imbi iingabafwa ukukanaba sana no bulanda. Loleni! tayeba abantu umuti balingile ukulabomfya.
