Bushe Lesa Akwata Amashina Yanga?

TINIKENI

Icasuko ca mu Baibolo

Lesa akwata fye ishina limo. Mu ciHebere ili ishina balilemba ukuti יהוה e lyo mu Cibemba balilemba ukuti “Yehova.” * Lesa abomfeshe kasesema Esaya ukulemba ukuti: “Nine Yehova. Ilyo e shina lyandi.” (Esaya 42:8) Ili ishina lilasangwa mu fimfungwa fya kale ifya Malembo imiku nalimo 7,000. Takwaba ilumbo lya kwa Lesa ilili lyonse nelyo ishina lya muntu ilili lyonse ilisangwa mu Malembo ukufika kuli iyi imiku. *

Bushe Yehova alikwata amashina na yambi?

Nangu ca kuti Baibolo ilanda ukuti Lesa akwata fye ishina limo, ilabomfya na malumbo ayengi nga ilelanda pali Lesa. Amalumbo yali pe samba yalalangilila ifyo Yehova aba e lyo ne mibele akwata.

Ilumbo	Apo lisangwa	Ubupilibulo
Allah	(Tamwaba)	Lyafuma kwi shiwi lya ciArabic, ishiwi lya kuti “Allah” te shina, lelo lilumbo ilipilibula ukuti “Lesa.” AmaBaibolo ya mu ciArabic e lyo na ya mu ndimi shimbi yabomfya ishiwi lya kuti “Allah” apasangwa ishiwi lya kuti “Lesa.”
Uwa Maka Yonse	Ukutendeka 17:1	Takwaba uwa mucila amaka. Ishiwi lya ciHebere ilya kuti ʼEl Shad·daiʹ ilyo bapilibula ukuti “Lesa Wa Maka Yonse,” lisangwamo imiku 7 mu Baibolo.
Alifa kabili Omega	Ukusokolola 1:8; 21:6; 22:13	“Uwa ntanshi kabili uwa kulekelesha,” nelyo “intendekelo kabili impela,” icalola mu kuti takwatala akubapo Lesa Wa Maka Yonse ukucila Yehova kabili takwakatale akuba Lesa Wa Maka Yonse umbi. (Esaya 43:10) Alifa na Omega filembo cilembo ca kubalilapo ne ca kulekeleshako muli alufabeti ya ciGriki.
Uwa Nshiku ne Nshiku	Daniele 7:9, 13, 22	Takwata intendekelo; abako fye ukufuma umuyayaya ilyo kushilaba umuntu nelyo icintu icili conse.—Amalumbo 90:2.
Kabumba	Esaya 40:28	Uwabumbile ifintu fyonse.
Shifwe	Mateo 6:9	Kapela wa bumi.
Lesa	Ukutendeka 1:1	Icili conse ico abantu bengapepa; uwakwata amaka. Ishiwi lya ciHebere ilya kuti ʼElo·himʹ lilondolola ubukata bwa kwa Yehova, ubucindami bwakwe e lyo no busuma bwakwe.
Lesa uwacila balesa	Amalango 10:17	Lesa umukulu uwapusanako na “tulesa twa fye” uto abantu bapepa.—Esaya 2:8.
Kasambilisha Uwapulamo	Esaya 30:20, 21	Uusambilisha abantu ifingabawamina kabili uweba abantu ifyo bafwile ukulacita.—Esaya 48:17, 18.
Kalenga	Amalumbo 149:2	Uwabumbile ifintu fyonse.—Ukusokolola 4:11.
Lesa wa nsansa	1 Timote 1:11	Uwa nsansa kabili uusekelela.—Amalumbo 104:31.
Uumfwa ipepo	Amalumbo 65:2	Alomfwa amapepo ayo umuntu umo umo uwatetekela apepa kuli ena.
Naba Uuntu Naba	Ukufuma 3:14, Baibele wa Mushilo	Alaba icili conse ico alefwaya ukuba pa kuti afikilishe ubufwayo bwakwe. Aya amashiwi bayapilibula kuti “Nkaba Uo Nkaba.” (Baibolo Amalembo ya Calo Cipya) Aya amashiwi yalondolola ubupilibulo bwe shina Yehova, Ilyo balandapo pa cikomo cikonkelepo.—Ukufuma 3:15.
Bufuba	Ukufuma 34:14, Diocese of Mbala	Tafwaya abamupepa balapepa balesa bambi. Ili ishiwi balipilibula no kuti “wa kalumwa” no kuti “uufwaya ukumupepa fye eka.”—Baibele wa Mushilo; Baibolo Amalembo ya Calo Cipya.
Imfumu ya muyayaya	Ukusokolola 15:3	Ubufumu bwakwe tabwakwata intendekelo nelyo impela.
Shikulu	Amalumbo 135:5	Umwine; ukufuma kwi shiwi lya ciHebere ilya kuti ʼA·dhohnʹ ne lya kuti ʼAdho·nimʹ.
Imfumu ya fita, Shikulu wa Milalo	Esaya 1:9, Diocese of Mbala; Abena Roma 9:29, Baibele wa Mushilo	Uutungulula amabumba ya maka aya bamalaika. Ilumbo lya kuti “Shikulu wa milalo” balipilibula no kuti “Yehova, wa mabumba.”—Abena Roma 9:29, Baibolo Amalembo ya Calo Cipya.
Uwapulamo	Amalumbo 47:2	E wakwata icifulo icikalamba sana.
Uwa Mushilo Nga Nshi	Amapinda 9:10	Uwa mushilo sana (uwa busaka kabili uwasanguluka) ukucila icintu icili conse.
Nakabumba	Esaya 45:9	Alikwata amaka pa muntu onse na pa fyalo, nga filya fine nakabumba akwata amaka pe loba.—Abena Roma 9:20, 21.
Kalubula	Esaya 41:14	Alilubula nelyo ukushita cipya cipya abantu ukufuma ku lubembu ne mfwa ukubomfya ilambo lya cilubula ilya kwa Yesu Kristu.—Yohane 3:16.
Icilibwe	Amalumbo 18:2, 46	Umwa kufisama kabili intulo ye pusukilo.
Umupusushi	Esaya 45:21	Uupususha abantu ku masanso nelyo ku bonaushi.
Umucemi	Amalumbo 23:1	Alasakamana abamupepa.
Shikulu Mulopwe	Ukutendeka 15:2	E wakwatisha amaka ya kuteka; ukufuma kwi shiwi lya ciHebere ʼAdho·naiʹ.

Amashina ya ncende mu Malembo ya ciHebere

Amashina ya ncende yamo ayaba mu Baibolo mwaliba ishina lya kwa Lesa, lelo aya te mashina yambi aya kwa Lesa.

Ishina lya ncende	Apo lisangwa	Ubupilibulo
Yehova-yaire	Ukutendeka 22:13, 14	“Yehova akapekanya.”
Yehova-nisi	Ukufuma 17:15	“Yehova E Cubo Candi.” Yehova e Lesa uo abantu bengacetekela kabili uwingabafwa.—Ukufuma 17:13-16.
Yehova-shalomu	Abapingushi 6:23, 24	“Yehova wa Mutende.”

Ico tulingile ukwishibila no kulabomfya ishina lya kwa Lesa

Lesa afwile omfwa ukuti ishina lyakwe ilya kuti Yehova lyalicindama nga nshi pantu alilenga lyaba mu Baibolo imiku iingi nga nshi.—Malaki 1:11.
Yesu umwana wa kwa Lesa na o alilandile sana pa fyo ishina lya kwa Lesa lyacindama. Ku ca kumwenako apepele kuli Yehova ati: “Ishina lyenu libe ilya mushilo”—Mateo 6:9; Yohane 17:6.
Umuntu nga aishiba ishina lya kwa Lesa no kulalibomfya ninshi acita ica kubalilapo ico afwile ukucita pa kuba cibusa wa kwa Lesa. (Amalumbo 9:10; Malaki 3:16) Ukuba cibusa wa kwa Lesa kuti kwalenga wanonkelamo mu fyo Lesa atulaya ukuti: “Apo alintemwa, na ine nkamupokolola. Nkamucingilila pantu alishiba ishina lyandi.”—Amalumbo 91:14.
Baibolo ilanda ukuti: “Nangu kube abetwa “balesa,” mu muulu nangu pano isonde, ni fyo fine kwaba “balesa” abengi na “bashikulu” abengi.” (1 Abena Korinti 8:5, 6) Na lyo line, yalilanda no kuti ishina lya kwa Lesa wa cine ni Yehova.—Amalumbo 83:18.

^ AbaHebere bamo abasambilila sana balanda ukuti ishina lya kwa Lesa lifwile ukulembwa ati “Yahweh.”

^ Mu bwipi ili ishina lya kwa Lesa balilemba ukuti “Jah” Mu Baibolo ili ishina lisangwamo imiku nalimo 50 nga kupendelako na mu mashiwi ya kuti “Aleluya” ayalola mu kuti “Lumbanyeni Jah.”—Ukusokolola 19:1; Baibele wa Mushilo.