1. Moo tsɔɔ slɔɔto nɛ ngɛ bɔnɛ nihi buɔ nyɔguɛ ha kɛ nyɔguɛ nɛ a wo ta ngɛ Romabi 12:11 ɔ a kpɛti.

NYƆGUƐ nɛ Kristofono ko ji ɔ ngɛ slɔɔto ngɛ nyɔguɛ nɛ nihi fuu le ɔ he. Nihi fuu susuɔ kaa nyɔguɛ ji nɔ ko nɛ a waa lɛ yi mi, nɛ a nyɛɔ e nɔ, nɛ a peeɔ lɛ níhi nɛ sɛ. Se Mawu Munyu ɔ tsɔɔ kaa, Kristofono ko ma nyɛ maa hla kaa e maa pee nyɔguɛ kɛ ha e Nyɔmtsɛ ko nɛ e suɔ lɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, benɛ bɔfo Paulo de Kristofoli nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kaa a ‘sɔmɔ Yehowa’ a, e ngɛ mɛ he wami woe konɛ a pee jã ngɛ suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha Yehowa a heje. (Rom. 12:11) Mɛni sɔmɔmi nɛ ɔ biɔ nɛ a pee? Mɛni blɔ nɔ wa maa gu konɛ Satan je ɔ nɛ e ko pee wɔ nyɔguɛ? Nɛ ke waa kɛ anɔkuale yemi sɔmɔ Yehowa a, mɛni jɔɔmi wa ma ná?

2. (a) Mɛni ma ha nɛ Israelno nyɔguɛ ko maa suɔ kaa e maa ya nɔ ma sɔmɔ e nyɔmtsɛ? (b) Nyɔguɛ ɔ tue nɛ a gbuu ɔ tsɔɔ mɛni?

² Yehowa tsɔɔ nyɔguɛ nɛ e suɔ kaa waa pee ɔ ngɛ Mlaa nɛ e kɛ ha Israelbi ɔmɛ ɔ mi. Ke nyɔguɛ ko sɔmɔ Hebrino ko jeha kpaago ɔ, Hebrino ɔ haa nyɔguɛ ɔ yeɔ e he. (2 Mose 21:2) Se ke nyɔguɛ ɔ suɔ e nyɔmtsɛ ɔ saminya, nɛ e suɔ nɛ e ya nɔ nɛ e sɔmɔ lɛ ɔ, Yehowa to lɔɔ hu he blɔ nya. E nyɔmtsɛ ɔ ngɔɔ lɛ kɛ yaa sinya aloo sinya tso he nɛ e ngɔɔ dade kɛ gbuu e tue. (2 Mose 21:5, 6) Mɛni heje nɛ nyɔmtsɛ ɔ gbuu e nyɔguɛ ɔ tue ɔ? Ejakaa ngɛ Hebri gbi mi ɔ, tue ɔ kɛ tue bumi ngɛ tsakpa. Enɛ ɔ he ɔ, e tue ɔ nɛ a gbu aloo a gu ɔ tsɔɔ kaa nyɔguɛ ɔ je e tsui mi nɛ e suɔ kaa e maa ya nɔ maa pee tue bumi kɛ ha e nyɔmtsɛ ɔ. Enɛ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa nuɔ wa he nɔ nɛ wa jɔɔ kɛ ha Yehowa a sisi. Suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa a heje nɛ wa jeɔ wa tsui mi kɛ peeɔ tue bumi kɛ haa lɛ ɔ nɛ.

3. Mɛni ji nɔ́ titli nɛ ha nɛ wa jɔɔ wa he nɔ kɛ ha Mawu?

³ Loko a maa baptisi wɔ ɔ, wa mwɔ wa yi mi kpɔ kaa wa ma sɔmɔ Yehowa aloo wa maa pee e nyɔguɛhi. Suɔmi nɛ wa ngɛ kaa wa maa pee tue bumi kɛ ha Yehowa nɛ waa pee e suɔmi nya ní ɔ heje nɛ wa jɔɔ wa  he nɔ kɛ ha lɛ ɔ nɛ. Nɔ ko nyɛ we wa nɔ kaa waa pee jã. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, jokuɛwi po nɛ a jɔɔ a he nɔ kɛ haa Yehowa nɛ a baptisiɔ mɛ ɔ, peeɔ jã ngɛ mɛ nitsɛmɛ a dɛhe, se pi kaa a kɛ sa a fɔli a hɛ mi. Nɔ́ titli nɛ haa nɛ Kristofoli jɔɔ a he nɔ kɛ haa Yehowa a ji, suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha lɛ kaa a hiɔwe Tsɛ ɔ heje. Bɔfo Yohane ngma ke: “Ejakaa ke wa suɔ Mawu ɔ, wa yeɔ e mlaahi a nɔ. Nɛ e mlaa amɛ a nɔ yemi wɛ kulaa.”—1 Yoh. 5:3.

4. Mɛni e sa nɛ waa pee konɛ wa plɛ ‘dami nyɔguɛhi’?

⁴ Wa naa Yehowa si wawɛɛ kaa e ha nɛ wa nyɛ nɛ wa ngɛ lɛ sɔmɔe! Hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ Kristo kpɔmi afɔle sami ɔ mi ɔ, ha nɛ wa ye wa he ngɛ yayami nyɔguɛ yemi ɔ sisi. E ngɛ mi kaa loloolo ɔ, wa yi mluku lɛɛ, se wa hla kaa wa ma sɔmɔ Yehowa kɛ Yesu. Paulo tsɔɔ munyu nɛ ɔ mi heii ngɛ e womihi nɛ e ngma a kake mi ke: “Nyɛɛ bu nyɛ he kaa nihi nɛ gbo ngɛ yayami peemi blɔ fa mi; se ngɛ Yesu Kristo mi ɔ, Mawu ha nɛ nyɛ hɛ ngɛ.” Lɔɔ se ɔ, e bɔ kɔkɔ ke: “Anɛ nyɛ li kaa ke nyɛɛ kɛ nyɛ he ha nɔ ko nɛ nyɛ buɔ lɛ tue ɔ, yayami nɛ kɛ nɔ yaa gbenɔ mi ɔ jio, Mawu tue bumi nɛ haa nɔ peeɔ nɔ́ nɛ da a jio, nyɛ peeɔ nyɔguɛ kɛ ha lɛ lo? Se wa naa Mawu si! Jinɛ sa a, yayami ye nyɛ nyɔguɛ, se jehanɛ lɛɛ nyɛ ngɛ Mawu sɔmɔe. Ní nɛ a tsɔɔ nyɛ ɔ, nyɛ he lɛ kɛ nyɛ tsui tsuo. Mawu ha nyɛ ye nyɛ he kaa nihi nɛ kpa yayami peemi, nɛ nyɛ ba bɔni nɔ́ nɛ da peemi.” (Rom. 6:11, 16-18) Mo kadi kaa Paulo tsɔɔ kaa a je a “tsui tsuo” mi kɛ pee tue bumi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa he nɔ nɛ wa jɔɔ kɛ ha Yehowa a, ha nɛ wa ba plɛ ‘dami nyɔguɛhi.’

5. Mɛni ta wɔ tsuo wa ngɛ hwue, nɛ mɛni heje?

⁵ Se nya tsimi ní komɛ ngɛ nɛ e ma bi nɛ waa ye a nɔ kunimi konɛ wa nyɛ nɛ waa hi si ngɛ wa he nɔ jɔɔmi ɔ nya. Ní enyɔ komɛ ngɛ nɛ e sa kaa waa hwu kɛ si. Kekleekle nɔ́ ɔ ji mluku nɛ wa yi ɔ. Paulo hu hwu ta nɛ ɔ eko. E ngma ke: “Ngɛ ye tsui mi ɔ, i suɔ Mawu mlaa a saminya. Se i na kaa mlaa muno ko ngɛ ní tsue ngɛ ye nɔmlɔtso ɔ mi. Mlaa nɛ ɔ kɛ nɔ́ nɛ ngɛ ye juɛmi mi ɔ yi kulaa. Nɔ́ nɛ ye juɛmi deɔ mi ke e da nɛ ma pee ɔ, i ya peeɔ nɔ́ kpa kulaa mohu. Yayami su nɛ ngɛ ye mi nɛ ɔ peeɔ mi nyɔguɛ.” (Rom. 7:22, 23) Wɔ hu akɛnɛ wa yi mluku heje ɔ, e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa hwu jamɛ a ta a. E he hia nɛ waa kɛ wa helo nɛ yi mluku ɔ nɛ hwu ta daa. Bɔfo Petro wo wɔ he wami ke: “Nyɛɛ hi si kaa nihi nɛ ye a he, se nyɛ ko ngɔ he yemi nɛ ɔ kɛ pee yayami nɛ nyɛɛ laa nɔ. Mohu ɔ, nyɛɛ hi si kaa Mawu sɔmɔli.”—1 Pet. 2:16.

6, 7. Mɛni blɔ nɔ Satan guɔ kɛ haa nɛ níhi nɛ ngɛ je ɔ mi ɔ peeɔ wɔ akɔnɔ?

⁶ Nɔ́ enyɔne nɛ e sa kaa waa hwu kɛ si ɔ ji je ɔ nɛ daimoniohi ngɛ lɛ kudɔe ɔ. Satan nɛ ji je ɔ nɔ yelɔ ɔ, je e hɛ ngɔ pi wɔ konɛ e ha nɛ wa kpa Yehowa kɛ Yesu anɔkuale yemi. E suɔ nɛ e maa ka wɔ konɛ waa ngɔ wa he kɛ wo je ɔ mi nɛ wa ba plɛ e nyɔguɛhi. (Kane Efesobi 6:11, 12.) Blɔ kake nɛ Satan guɔ nɔ kɛ peeɔ enɛ ɔ ji, e haa nɛ níhi nɛ ngɛ je ɔ mi ɔ peeɔ wɔ akɔnɔ. Bɔfo Yohane bɔ wɔ kɔkɔ ke: “Ke nɔ ko suɔ je ɔ, lɛɛ e sume Tsɛ ɔ. Nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ ngɛ je nɛ ɔ mi ɔ, je ɔ mi e je. Níhi nɛ helo ɔ dii se, níhi nɛ hɛngmɛ dii se, kɛ níhi nɛ nihi fĩaa kɛ fɔɔ nɔ ɔ, lɛ tsuo je je nɛ ɔ mi; ekoeko ji Tsɛ ɔ ngɔ.”—1 Yoh. 2:15, 16.

⁷ Nihi babauu suɔ nɛ a ná helo nya ní fuu ngɛ je ɔ mi. Satan woɔ nihi he wami konɛ a susu kaa ke a ná sika fuu ɔ, nɛ a ma ná bua jɔmi ngɛ si himi mi. Tsuapo nguanguahi pɔhe. Níhi a jua tsɛmi haa nɛ nihi susuɔ kaa ke a ná helo nya níhi fuu nɛ a fiɛ a yi nɔ ɔ, lɔɔ nɛ he hia wawɛɛ. Nítsumi kuuhi nɛ a kɛ nihi hiaa blɔ ɔ, ngɔɔ nihi kɛ ya slaa si ngɛ hehi nɛ a ngɛ fɛu.  Behi fuu ɔ, nihi nɛ a ngɔɔ mɛ kɛ yaa a kpɛti nihi fuu susuɔ níhi a he kaa bɔnɛ je ɔ susuɔ níhi a he ɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, he tsuaa he nɛ wa ngɛ ɔ, nihi woɔ wɔ he wami kaa wa tsake wa si himi konɛ waa pee níhi nɛ je ɔ suɔ.

8, 9. Ke wa hyɛ we nɛ hi ɔ, mɛni ma nyɛ maa ba, nɛ mɛni heje?

⁸ Petro bɔ Kristofoli nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɔkɔ konɛ a hyɛ a he ngɛ nihi nɛ a hɛɛ je ɔ susumi ɔ a he. E de mɛ ke: “Piani ke a ngɛ yakayaka fiɛmihi fiɛe kikɛ nɛ ɔ, kɛkɛ a bua jɔ; zotsɛmɛ, kɛ ahluatsɛmɛ ji mɛ. Benɛ a futu nyɛ kɛ ngɛ ní yee ɔ, jamɛ a be ɔ tsuo a ngɛ a yakayaka nyɛɛmi ɔmɛ nyɛɛe. Akɛnɛ nya puu munyu nguahi jeɔ a nya heje ɔ, a guu helo akɔnɔ níhi a nɔ nɛ a kɛ ya sisiɔ nihi nɛ je si himi yayami nɛ dɛ blɔ mi kɛ́ we. A woɔ mɛ si ke a maa ye a he, be mi nɛ mɛ nitsɛmɛ a pee a he nyɔguɛhi kɛ ha níhi nɛ puɛɔ nɔ. Ejakaa nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ yeɔ nɔ ko nɔ ɔ, nɔ ɔ peeɔ nyɔguɛ kɛ haa jamɛ a nɔ́ ɔ.”—2 Pet. 2:13, 18, 19.

⁹ Ke nɔ ko dii “níhi nɛ hɛngmɛ dii se” ɔ a se ɔ, e yi e he. Mohu ɔ, e ba peeɔ je nɛ ɔ nɔ yelɔ nɛ a nɛ́ lɛ kɛ hɛngmɛ nɛ ji Satan Abosiami ɔ nyɔguɛ. (1 Yoh. 5:19) Ke wa hyɛ we nɛ hi ɔ, wa ma nyɛ ma plɛ nyɔguɛhi kɛ ha helo nya níhi fuu a se dimi. Ke e ba jã a, e he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa wa maa ye wa he.

10, 11. Mwɔnɛ ɔ, mɛnɔmɛ nɛ Satan je e hɛ ngɔ pi titli, nɛ mɛni blɔ nɔ nɛ sukuuhi nɛ a ngɛ je ɔ mi ɔ ma nyɛ ma ha nɛ níhi a mi maa wa ha nihewi kɛ yihewi ngɛ?

¹⁰ Kaa bɔnɛ Satan pee ngɛ Eden abɔɔ mi ɔ, mwɔnɛ ɔ hu ɔ, e tuaa nihi nɛ a be níhi a si kpami tsɔ ɔ. Nihi nɛ e je e hɛ ngɔ pi titli ji nihewi kɛ yihewi. Ke nihewi kɛ yihewi, aloo nɔ ko je e tsui mi kaa e ma sɔmɔ Yehowa a, Satan bua jɔɛ he kulaa. Mawu he nyɛli suɔ nɛ nihi tsuo nɛ a jɔɔ a wami nɔ kɛ ha Yehowa a nɛ a kpa lɛ anɔkuale yemi.

¹¹ Nyɛ ha nɛ waa kpale susu nyɔguɛ ɔ nɛ e kplɛɛ kaa a gbu e tue ɔ he nɛ waa hyɛ. Ke a gbu nyɔguɛ ɔ tue ɔ, e yeɔ lɛ be bɔɔ ko, se pee se ɔ, okadi ɔ hiɔ e tue ɔ he kɛ tsɔɔ kaa e suɔ nɛ e sɔmɔ e nyɔmtsɛ ɔ daa. Jã kɛ̃ nɛ ke nihewi kɛ yihewi maa pee nɔ́ ko nɛ je ekpa ngɛ níhi nɛ a juamibi peeɔ ɔ he ɔ, e yee ha mɛ wawɛɛ. Satan haa nɛ nihi náa susumi kaa ke a ná nítsumi ngɛ e je ɔ mi ɔ, lɔɔ ma ha nɛ a tsui maa nɔ a mi ngɛ si himi mi nitsɛnitsɛ. Se ke Kristofoli ha nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ a kɛ Yehowa a kpɛti ɔ he hia mɛ wawɛɛ ɔ, lɔɔ ma  ha nɛ a tsui maa nɔ a mi ngɛ si himi mi nitsɛnitsɛ. Yesu de ke: “A gbaa nihi nɛ le kaa mumi mi ohiatsɛmɛ ji mɛ, ejakaa a nɔ ji hiɔwe matsɛ yemi ɔ nɛ.” (Mat. 5:3) Kristofoli nɛ a jɔɔ a he nɔ ha Mawu ɔ peeɔ e suɔmi nya ní, se pi Satan suɔmi nya ní. A bua jɔɔ Yehowa mlaa a he, nɛ a susuɔ he nyɔ kɛ pia. (Kane La 1:1-3.) Se bɔnɛ a to sukuuhi fuu a he blɔ nya ha mwɔnɛ ɔ, ha we nɛ Yehowa sɔmɔli nɛ a ná be fuu kɛ susu Mawu Munyu ɔ he konɛ a ja lɛ.

12. Mwɔnɛ ɔ, mɛni e sa kaa nihewi kɛ yihewi fuu nɛ a hla?

¹² Je ɔ mi nyɔmtsɛ ko ma nyɛ ma ha nɛ níhi a mi maa wa ha Kristofono nyɔguɛ ko. Bɔfo Paulo bi ngɛ kekleekle sɛ womi nɛ e ngma ya ha Korintobi ɔmɛ ɔ mi ke: “Benɛ Mawu tsɛ mo ɔ, jamɛ a be ɔ, tse nyɔguɛ ji mo?” Lɔɔ se ɔ, e wo mɛ ga ke: “Ko ha lɔɔ nɛ hao mo kulaa. Se ke blɔ ko ngɛ nɛ o kɛ maa ye o he ɔ, bɔɔ he mɔde.” (1 Kor. 7:21) Ke nyɔguɛ ko na kaa e nyɔmtsɛ ko ha nɛ si himi mi wa ha lɛ ɔ, nyɔguɛ ɔ ma nyɛ maa ye e he. Mwɔnɛ ɔ, a wo mlaa ngɛ mahi fuu a nɔ kaa e sa nɛ jokuɛwi nɛ a ngɔ jeha abɔ ko kɛ ya sukuu. Kɛkɛ lɔɔ se ɔ, a ma nyɛ maa hla nɔ́ nɛ a maa pee. Ke nɔ ko suɔ nɛ e tsa e sukuu nɔ konɛ e ná nítsumi ngua nɛ e tsu ngɛ je nɛ ɔ mi ɔ, lɔɔ be nyɛe ma ha nɛ nɔ ɔ nɛ tsu be tsuo sɔmɔmi nítsumi ɔ.—Kane 1 Korintobi 7:23.

13. Mɛni sukuu nɛ ke Yehowa sɔmɔli ya a, a ma ná he se wawɛɛ?

¹³ Paulo bɔ Kristofoli nɛ a hi si ngɛ Kolose ɔ kɔkɔ ke: “Nyɛɛ hyɛ nɛ hi nɛ nɔ ko kó ngɔ je mi nile, loo yaka sisimi kɛ ye nyɛ nyɔguɛ. Blema tsɔɔmihi, kɛ mumihi nɛ yeɔ je ɔ nɔ ɔ, a ngɔ ní nɛ ɔmɛ je, se pi Kristo ngɔ.” (Kol. 2:8) Mwɔnɛ ɔ, womi mi leli babauu ji nihi nɛ a tsɔɔ nihi ‘je mi nile kɛ yaka sisimi.’ Behi fuu ɔ, ke nɔ ko ya sukuu kɛ ya tsitsaa nɛ e ya kase je mi nile nɛ ɔmɛ ɔ, e li nguɛnya nítsumi ko nɛ e ma tsu kɛ hyɛ e he. Se Yehowa sɔmɔli lɛɛ, a yaa sukuu nɛ maa ye bua mɛ nɛ́ a kase nguɛnya nítsumi ko, konɛ a pee a si himi kpokploo, nɛ a nyɛ nɛ a sɔmɔ Mawu. A buɔ ga womi nɛ Paulo kɛ ha Timoteo ɔ tue. Paulo de ke: “Se niinɛ, ní nami agbo ji Mawu jami, ke nɔ ko bua jɔ e níhi a he ɔ. Lɔɔ he ɔ, ke wa ngɛ nya mi ngma, kɛ heha ní kɛkɛ ɔ, e hiɛ ha wɔ hluu.” (1 Tim. 6:6, 8) Anɔkuale Kristofoli dí yi jemi womi kɛ palemi biɛhi nɛ a ma ná ngɛ sukuu nɛ a maa ya kɛ ya tsitsaa a se. Mohu ɔ, a dii ‘yi jemi womi’ nɛ a ma  ná ngɛ a he nɛ a kɛ maa wo fiɛɛmi nítsumi ɔ mi vii ɔ se.—Kane 2 Korintobi 3:1-3.

14. Ngɛ Filipibi 3:8 ɔ nya a, kɛ Paulo bu he blɔ nɛ e ná kɛ sɔmɔ Mawu kɛ Kristo ɔ ha kɛɛ?

¹⁴ Mo susu bɔfo Paulo he nɛ o hyɛ. Yudabi a Mlaa tsɔɔlɔ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Gamaliel ɔ nɛ tsɔɔ lɛ ní. Tsɔsemi nɛ Paulo ná a ngɛ kaa tsɔsemi nɛ nihi náa ngɛ yunivɛsiti mwɔnɛ ɔ. Se nɛ Paulo ngɔ tsɔsemi nɛ e ná a kɛ to he blɔ nɛ e ná kɛ ngɛ Mawu kɛ Kristo sɔmɔe ɔ he ɔ, mɛni e de? E ngma ke: “I bu nɔ́ tsuaa nɔ́ kaa níhi nɛ a he be se nami; ejakaa i ba ná le kaa Kristo Yesu ji ye Nyɔmtsɛ.” E de hu ke: “Enɛ ɔ heje ɔ, ye níhi tsuo bɔ mi; ní ɔmɛ pee kaa kuku nɔ níhi kɛkɛ, konɛ Kristo mohu nɛ pee ye nɔ́.” (Filip. 3:8) Nihewi kɛ yihewi nɛ a ji Kristofoli kɛ a fɔli nɛ a yeɔ Mawu gbeye ɔ hu ma nyɛ ma susu níhi a he kaa bɔnɛ Paulo susu níhi a he ɔ, konɛ a kɛ nile nɛ hla sukuu nɛ a maa ya. (Hyɛ foni ɔmɛ.)

15, 16. Mɛni tsɔsemi Yehowa asafo ɔ kɛ haa nihi, nɛ mɛni ji yi mi tomi titli heje nɛ asafo ɔ peeɔ jã a?

¹⁵ Mɛni ji níhi nɛ yaa nɔ ngɛ sukuu nguahi a mi? Anɛ pi lejɛ ɔ nɛ nihi kaseɔ ma kudɔmi sanehi a he ní nɛ́ a tsɔɔ atua ngɛ wawɛɛ lo? (Efe. 2:2) Se Yehowa asafo ɔ tsɔɔ wɔ ní nɛ hi pe kulaa ngɛ tue mi jɔmi mi. Wa ti nɔ tsuaa nɔ ma nyɛ ma ná daa otsi Teokrase Sɔmɔmi Sukuu ɔ he se. A to sukuu kpahi hu a he blɔ nya kɛ ha nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a sɛ we gba si himi mi nɛ a ji blɔ gbali (Baiblo Sukuu Kɛ Ha Nyumuhi Nɛ A Sɛ We Gba Si Himi Mi), kɛ nihi nɛ a sɛ gba si himi mi nɛ a ji blɔ gbali (Baiblo Sukuu Kɛ Ha Nihi Nɛ A Sɛ Gba Si Himi Mi). Teokrase tsɔsemi nɛ ɔmɛ yeɔ bua wɔ nɛ wa peeɔ tue bumi kɛ haa Yehowa nɛ ji wa Nyɔmtsɛ ɔ nɛ ngɛ hiɔwe ɔ.

¹⁶ Wa ma nyɛ maa kase anɔkualehi nɛ a he jua wa ngɛ Watch Tower Publications Index aloo Watchtower Library, CD-ROM ɔ nɔ. Yi mi tomi titli heje nɛ a kɛ tsɔsemi nɛ ɔmɛ haa wɔ ji, nɛ wa ja Yehowa. A tsɔɔ bɔnɛ wa ma plɛ kɛ ye bua nihi ha konɛ a dla a kɛ Mawu a kpɛti. (2 Kor. 5:20) Nɛ lɔɔ ma nyɛ maa ye bua mɛ konɛ mɛ hu a tsɔɔ ni kpahi ní.—2 Tim. 2:2.

17. Ke wa hla ní kasemi nɛ hi pe kulaa a, mɛni jɔɔmi wa ma ná?

¹⁷ Ngɛ nɔ́ hetomi nɔ́ nɛ Yesu kɛ tsu ní nɛ kɔɔ sika a he ɔ mi ɔ, nyɔmtsɛ ɔ je tsɔli anɔkualetsɛmɛ enyɔ ɔmɛ a yi nɛ e ha nɛ a ná bua jɔmi, nɛ e ngɔ nítsumihi fuu kɛ wo a dɛ. (Kane Mateo 25:21, 23.) Ke wa hla ní kasemi nɛ hi pe kulaa mwɔnɛ ɔ, wa ma ná bua jɔmi nɛ wa tsui maa nɔ wa mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu Michael he nɛ o hyɛ. E bɔ mɔde ngɛ sukuu wawɛɛ, enɛ ɔ heje ɔ, e tsɔɔli ɔmɛ tsɛ lɛ nɛ a kɛ lɛ susu he kaa e sa nɛ e ya yunivɛsiti. E pee mɛ nyakpɛ kaa Michael suɔ kaa e maa ya sukuu nɛ a kɛ be kpiti kaseɔ nguɛnya nítsumihi ngɛ konɛ e nyɛ nɛ e hyɛ e he nɛ e sɔmɔ kaa daa blɔ gbalɔ mohu. Anɛ e pee lɛ kaa yi mi kpɔ nɛ e mwɔ ɔ hí lo? Michael de ke: “I ná Teokrase tsɔsemi nɛ a kɛ ha mi kaa blɔ gbalɔ ɔ, kɛ amlɔ nɛ ɔ, sɔmɔmi nɛ i ngɛ sɔmɔe kaa asafo mi nɔkɔtɔma a he se wawɛɛ nitsɛ. Sika ko be nɛ ma ná nɛ maa su jɔɔmihi kɛ he blɔhi nɛ i ngɛ náe ɔ. Ye bua jɔ wawɛɛ kaa i yɛ yunivɛsiti.”

18. Mɛni ha nɛ o hla ní kasemi nɛ hi pe kulaa a?

¹⁸ Ní kasemi nɛ hi pe kulaa a tsɔɔ wɔ Mawu suɔmi nya ní nɛ e yeɔ bua wɔ konɛ wa sɔmɔ Yehowa. E haa nɛ wa ‘yeɔ wa he’ ngɛ níhi nɛ ma nyɛ ma puɛ wɔ ɔ a he, nɛ nyagbenyagbe ɔ, waa kɛ ‘Mawu bimɛ ɔmɛ maa hi si ngɛ he jɔmi mi, nɛ a maa wo wa hɛ mi nyami.’ (Rom. 8:21) Nɔ́ nɛ hi pe kulaa ji kaa wa tsɔɔ kaa wa suɔ wa Nyɔmtsɛ Yehowa nitsɛnitsɛ.—2 Mose 21:5.