Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Gbamihi Nɛ A Ba Mi

Gbamihi Nɛ A Ba Mi

Wa sɛ hlami tu bɔ nɛ wɔ tsɛ nɛ ngɛ Delphi ɔ sisi Croesus ha nɛ́ lɔ ɔ ha nɛ Persia matsɛ ɔ ye e nɔ kunimi ɔ he munyu. Se Baiblo ɔ hu gba gbami klɛdɛɛ ko kɛ kɔ Persia matsɛ ɔ he, nɛ gbami ɔ ba mi pɛpɛɛpɛ.

Maa pee jeha 200 loko a fɔ Matsɛ Sirus ɔ, gbalɔ Yesaya nɛ e ji Hebri no ɔ wo matsɛ ɔ biɛ nɔ ta, nɛ e tsɔɔ bɔ nɛ matsɛ ɔ maa ye Babilon ma ngua a nɔ kunimi ha.

Yesaya 44:24, 27, 28: “Bɔ nɛ Yehowa ngɛ dee ji nɛ ɔ nɛ, . . . ‘I faa, kɛkɛ wo miiɔ, nɛ nyu taa pa amɛ a mi.’ E deɔ Sirus ke, “Mo ji nɔ nɛ maa ye ye ma a nɔ ha mi; nɔ́ nɛ i suɔ ɔ, lɔ ɔ sɔuu o maa pee.” E deɔ ngɛ Yerusalɛm he ke, “A ma Yerusalɛm ekohu,” nɛ e deɔ ngɛ sɔlemi we ɔ he ke, ‘A to Yehowa we ɔ sisi.’”

Hela bi a yi nɔ sane ngmalɔ Herodotus tsɔɔ kaa Sirus tabo ɔ gba blɔ kɛ ha Yufrate Pa nɛ beɔ ngɛ Babilon ma a mi ɔ. Ga nɛ Sirus to ɔ ye bua e tabo ɔ nɛ a nyɛ nɛ a po pa a kɛ sɛ ma a mi. Benɛ Sirus ngɔ Babilon ma a ta a, Sirus ha nɛ Yuda bi nɛ a ngɔ mɛ nyɔguɛ nɛ a ngɛ ma a mi ɔ ye a he, nɛ e ha nɛ a ya ma Yerusalɛm ekohu. Jamɛ a be ɔ, a kpata Yerusalɛm hɛ mi jeha 70 nɛ be ɔ.

Yesaya 45:1: ‘Yehowa hla Sirus ke e ye matsɛ! E hla lɛ ke e ye je mahi a nɔ; e tsɔ lɛ, konɛ e ya kpɔ ma amɛ a he wami tsuo ngɛ a dɛ. Yehowa ma bli ma a we agbo ɔmɛ a nya ha lɛ, nɛ nɔ ko nɔ ko be nyɛe ma nga. Bɔ nɛ Yehowa ngɛ Sirus dee ji nɛ ɔ nɛ.’

Persia bi ɔmɛ gu ma a sinya nguahi enyɔ nɛ Babilon bi ɔmɛ a hɛ je nɔ nɛ a bli kɛ fɔ si ɔ mi kɛ sɛ ma a mi. Kaa Babilon bi ɔmɛ le yi mi nɛ Sirus to ngɛ a he ɔ jinɛ a ko nga sinyahi nɛ a hɛ mi tsɔɔ pa a. Se kaa bɔ nɛ e ba lɛ ɔ, ma a nyɛ we nɛ e fã e he.

Gbami klɛdɛɛ nɛ ɔ piɛɛ gbamihi nɛ a ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ a ba mi sisiisi ɔ he. a Baiblo mi gbami ɔmɛ je Mawu ngɔ. A be kaa adesahi a gbamihi nɛ je lakpa mawuhi a ngɔ ɔmɛ. Mawu nɛ gbami ɔmɛ je e ngɔ ɔ de ke: “Níhi tsuo nɛ maa ba hwɔɔ se ɔ, imi ji nɔ nɛ gba kɛ to kɛ je blema lokoo; níhi nɛ na we nɛ a ba lolo ɔ hu, imi lɛ i gba kɛ to.”​—Yesaya 46:10.

Yehowa, anɔkuale Mawu ɔ pɛ ji nɔ nɛ ma nyɛ maa tu munyu ko kaa jã. Biɛ Yehowa a sisi ji “O deɔ o peeɔ.” Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Mawu ngɛ nyɛmi nɛ a kɛ leɔ nɔ́ nɛ maa ba hwɔɔ se, nɛ e ngɛ nyɛmi nɛ e kɛ ma kudɔ níhi konɛ a kɛ e suɔmi nya ní nɛ kɔ. Mawu biɛ ɔ haa nɛ wa náa nɔ mi mami kaa e ma ha nɛ e si womihi tsuo maa ba mi kokooko.

GBAMIHI NƐ A NGƐ MI BAE MWƆNƐ Ɔ

Anɛ o suɔ nɛ o le níhi nɛ Baiblo ɔ gba kɛ fɔ si kaa a maa ba mi ngɛ wa be nɛ ɔ mi lo? Jeha 2,000 nɛ be ɔ, Baiblo ɔ gba kɛ fɔ si kaa “ngɛ nyagbe ligbi ɔmɛ a mi ɔ, behi nɛ a mi wa, nɛ a nya dami maa ye maa ba.” Mɛni níhi nɛ a maa ba nyagbe ɔ? Tsa pi zugba a aloo adesahi nɛ a maa ba nyagbe, mohu ɔ, haomi, yi mi wami, kɛ nɔ́ nami ji níhi nɛ a maa ba nyagbe. Ní nɛ ɔmɛ ngɛ adesahi a nya gbae jehahi babauu ji nɛ ɔ. Nyɛ ha nɛ wa susu gbami bɔɔ komɛ nɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ “nyagbe ligbi ɔmɛ” a mi ɔ he nɛ waa hyɛ.

2 Timoteo 3:1-5: “Ngɛ nyagbe ligbi ɔmɛ a mi ɔ . . . , adesahi maa pee nihi nɛ a suɔ mɛ nitsɛmɛ a he, sika suɔli, fĩali, he nɔ woli, musu bɔli, nihi nɛ a bui a fɔli, nihi nɛ a li sina, nihi nɛ a jeɔ nɔ se, nihi nɛ a nui nɔ́ he hí nɔ, nihi nɛ a hí kɛ somi ko somi, nɔ he guɛ gbeli, nihi nɛ a be he nɔ yemi, nihi nɛ a hɛ mi jɔɛ, nihi nɛ a sume nɔ́ kpakpa, nɔ se blɔ tsɔɔli, nihi nɛ a peeɔ a tsui nya ní, pupuupu peeli, nihi nɛ a suɔ níhi nɛ haa nɔ bua jɔmi mohu pe Mawu, a naa mɛ kaa Mawu jali, se a kua e mi he wami ɔ.”

Anɛ o kɛ mi kpa we gbi kaa nihi jeɔ su nɛ ɔmɛ kpo wawɛɛ mwɔnɛ ɔ lo? Anɛ o to he hɛ kaa nihi nɛ a bɔle wɔ kɛ kpe ɔ susuɔ mɛ pɛ a he, a suɔ sika, nɛ a woɔ a he nɔ lo? Anɛ o yɔse kaa nihi fuu susuɔ kaa mɛ pɛ nɛ a susumi da ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ mi lo? E ngɛ heii hu kaa o na bɔ nɛ jokuɛwi bui a fɔli kulaa ha, nɛ nihi suɔ sika pe bɔ nɛ a suɔ Mawu. Nɛ daa je nɛ maa na a, níhi ngɛ puɛe kulaa.

Mateo 24:6, 7: “Nyɛ maa nu ta hwumihi kɛ tahi a he amaniɛ bɔmihi a he. . . . Ma maa te si ngɔ wo ma nɛ matsɛ yemi maa te si ngɔ wo matsɛ yemi.”

Kɛ je jeha 1914 ɔ mi kɛ ma nɛ ɔ, akɔtaa bumi tsɔɔ kaa ke e hí kulaa a, nihi nɛ a gbo ngɛ tahi a mi kɛ nihi nɛ a fiaa mɛ tu ngɛ kunɔ mi ɔ hiɛ pe nimli ayɔ 100. Yibɔ nɛ ɔ hiɛ pe ma komɛ a mi bimɛ tsuo. Moo hyɛ bɔ nɛ nimli babauu nɛ ɔmɛ a gbenɔ ɔ maa ngɔ ya fomi, aywilɛho kɛ nɔ́ nami kɛ ba ha. Anɛ je ma amɛ kase nɔ́ ko kɛ je mi, nɛ a kpa ta hwumi lo?

Mateo 24:7: “Hwɔ maa ba.”

The World Food Programme (Je ɔ Niye Ní He Blɔ Nya Tomi) bɔ amaniɛ ke: “Wa toɔ niye ní he blɔ nya konɛ e su nihi maa pee ayɔ 815 nɛ a ngɛ je ɔ mi tsuo ɔ​— se kɛ̃ ɔ​—ke wa hla nihi nɛɛ ɔ, a kpɛti nɔ kake hwɔɔ hwɔ daa ligbi. Nɔ́ nɛ pa hi pe kulaa ji kaa ke a hla nimli etɛ fɛɛ nimli etɛ ɔ, nɔ kake ngɛ nɛ e ná we niye ní kpakpa nɛ ma ha lɛ nɔmlɔ tso mi he wami.” Akɔtaa bumi tsɔɔ kaa daa jeha a, hwɔ gbeɔ jokuɛwi ayɔ etɛ.

Luka 21:11: “Zugba mimiɛɛmihi nɛ a nya wa maa ba.”

Daa jeha a, adesahi nuɔ zugba mimiɛmihi nɛ a nya wa maa pee 50,000 he. Nɛ zugba mimiɛɛmihi maa pee 100 kpataa tsuhi a hɛ mi. Daa jeha a, zugba mimiɛmi nɛ nya wa kake baa. Akɔtaa bumi ko tsɔɔ kaa kɛ je jeha 1975 kɛ ba ta jeha 2000 mi ɔ, zugba mimiɛmi gbe nimli 471,000 sɔuu.

Mateo 24:14: “Sane kpakpa nɛ ɔ nɛ kɔɔ Matsɛ Yemi ɔ he ɔ, a maa fiɛɛ ngɛ zugba a nɔ hehi tsuo nɛ nimli ngɛ ɔ nɛ a kɛ maa ye je ma amɛ tsuo odase, nɛ lɔ ɔ se loko nyagbe ɔ maa ba.”

Yehowa Odasefohi nɛ a hiɛ pe ayɔ kpaanyɔ ɔ fiɛɛɔ sane kpakpa a, nɛ a yeɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he odase ngɛ mahi 240 ngɛ zugba a nɔ tsuo. A fiɛɛɔ sane kpakpa a ngɛ ma nguahi, kɔpehi, hwue tsohi, kɛ yokuhi a nɔ. Gbami ɔ tsɔɔ kaa ke a tsu ní tsumi nɛ ɔ kɛ ya si benɛ Mawu maa na kaa e hi ɔ, “nyagbe ɔ maa ba.” Mɛni enɛ ɔ tsɔɔ? Enɛ ɔ tsɔɔ kaa adesahi a nɔ yemi ɔ maa ba nyagbe, nɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ ma ba ye nɔ. Ke Mawu Matsɛ Yemi ɔ ba a, mɛni si womihi nɛ lɛ maa ba mi? Moo tsa ní kanemi ɔ nɔ konɛ o na heto ɔ.